PCB - polychloorbifenyl

Wat zijn PCB? Polychloorbifenyl (PCB) staat voor een klasse van organische stoffen met 1 tot 10 chlooratomen die vastzitten aan bifenyl. PCB hebben allerlei gunstige eigenschappen waardoor ze lange tijd op zeer uiteenlopende manieren zijn toegepast, bijvoorbeeld als isolatievloeistof in transformatoren en condensatoren, als hydraulische vloeistof, koelvloeistof, smeermiddel, brandvertrager, stabilisator in kunststoffen, en in verf, inkt, lak, kit en lijm. Sinds 1985 zijn productie en gebruik van PCB volledig verboden. Maar door de lange levensduur van bijvoorbeeld transformatoren en condensatoren zijn er nog veel PCB-bevattende apparaten in Nederland aanwezig. Ook ligt in Nederlandse bodem en slib nog een erfenis van ruim 50 jaar toepassing in industrie en techniek. Waarom zijn PCB een probleem? Een aantal leden van de PCB-‘familie’ heeft met dioxine vergelijkbare giftige eigenschappen. Bij verbranding van PCB bij temperaturen onder de 1.000 °C (bijvoorbeeld in vuilverbrandingsovens) kunnen verdere dioxinen gevormd worden, waarbij de giftigheid sterk kan toenemen. Doordat PCB moeilijk afbreekbaar zijn, hopen ze zich op in het vetweefsel van dieren. Daardoor treden vaak schadelijke effecten op bij roofdieren aan het eind van de voedselketen. Door verontreiniging van waterbodems komen PCB ook veel voor in vis en viseters. Soms sterven zeehonden pas in een periode dat deze dieren hun vetreserves aanspreken, bijvoorbeeld bij voedselschaarste of verzwakking door ziekte. Ook mensen kunnen PCB binnenkrijgen, bijvoorbeeld via het eten van vis. Prioritair gevaarlijke stof KRW PCB staan op de KRW-lijst voor prioritaire stoffen als onderdeel van de groep ‘Dioxinen en dioxineachtige verbindingen’ (#37). PCB zijn geclassificeerd als prioritair gevaarlijke stoffen (doel: geheel beëindigen van de emissie naar oppervlaktewater) en ubiquitaire stoffen (vroeger veel gebruikt, nu nog alomtegenwoordig door hun persistente karakter). Op de KRW-lijst staan ook de milieukwaliteitsnormen voor PCB. Figuur A Waarschuwingsbord nabij oude transformatorfabriek (Bron: UNC Superfund Research Program)Vergroot afbeelding Meer informatie De informatie op deze pagina is gebaseerd op informatie van o.a. het RIVM, en het Compendium voor de Leefomgeving.