Dode vogels en vissen door botulisme

Botulisme bij mensen Botulisme bij mensen is in Nederland zeer zeldzaam. Het RIVM meldt twaalf gevallen in de periode 2000-2015, dus gemiddeld minder dan één per jaar. Meestal werd de ziekte waarschijnlijk veroorzaakt doordat de betrokkenen toxines binnenkregen via allerlei soorten besmet voedsel. In vier gevallen betrof het 'infantiel botulisme': baby's tot 1 jaar die botulisme krijgen door honing te eten die is besmet met sporen van de bacterie. Voor zover bekend had geen van de geregistreerde gevallen iets te maken met (contact met) dode vissen of dode watervogels. Botulisme bij mensen wordt veroorzaakt door toxinetypes Toxine is een giftige stof. Deze stof kan mineraal, plantaardig, bacterieel en dierlijk van oorsprong zijn. A, B en E, en soms ook F. Botulisme bij vissen en watervogels Botulisme bij vissen en watervogels komt wel vaak voor. Het gaat dan meestal om botulisme veroorzaakt door toxines van type C of D, die voor de mens niet gevaarlijk zijn. Vrijwel alle vogels dragen de botulismebacterie bij zich zonder daar last van te hebben. Maar als de vogel doodgaat in een warme, zomerse periode (> 25°C), kan de bacterie zich in het kadaver snel vermenigvuldigen. Larven van insecten die het kadaver aanvreten, nemen de toxines op. De larven zijn niet gevoelig voor het toxine en kunnen zeer hoge concentraties bij zich dragen. Maar watervogels eten deze larven weer, waardoor ze sterven aan botulisme. Zo ontstaat een vicieuze cirkel, waarbij watervogels massaal sterven. Door kadavers snel te ruimen, is de cirkel te doorbreken. Ook verdwijnt de (woekering van de) bacterie vanzelf weer als het minder warm wordt. Vooral relatief kleine, ondiepe wateren zijn gevoelig voor botulisme, omdat de watertemperatuur daar snel toeneemt in warme perioden. Melden en waarschuwen Bij meer dan drie dode ganzen, eenden of zwanen en/of meer dan twintig andere dode vogels op een locatie, moet u dit melden bij het Landelijk meldpunt dierziekten van de Nederlandse Voedsel- en Waterautoriteit (NVWA). Een diergeneeskundig laboratorium kan uitzoeken of het inderdaad om botulisme gaat of om een andere ziekte, zoals vogelgriep. Met waarschuwingsborden langs de waterkant kunt u bewoners en bezoekers wijzen op het gevaar van botulisme (zie figuur A). Figuur A Waarschuwingsbord botulisme (Bron: www.pexels.com/ flickr)Vergroot afbeelding Meer informatie De informatie op deze pagina is gebaseerd op o.a. de website van het RIVM.