Al decennialang zien sommigen afkoppelen als hét wondermiddel, waarbij afkoppelen van een middel een doel wordt. Daarbij zijn de baten en lasten vaak niet evenredig verdeeld. Het leidt tot discussies en situaties en maakt een goede onderbouwing van keuzes lastig. Dit gedeelte van de Kennisbank wil een onderbouwde afweging faciliteren. Zij laat zien wat afkoppelen in verschillende situaties kan opleveren voor verbetering van het stedelijk watersysteem (= het afval-, hemel-, grond- en oppervlaktewatersysteem als geheel). Dit gedeelte gaat niet in op de verdeling van kosten en baten.

Eind 2019 heeft STOWA een publicatie uitgebracht waarin de voor- en nadelen van afkoppelen veel uitgebreider aan bod komen. Het laat zien dat het kiezen voor wel of niet afkoppelen maatwerk is. De informatie uit de publicatie is verwerkt in dit kennisbankonderdeel. U vindt de publicatie op de site van STOWA. De informatie uit de publicatie komt ook terug in het webinar dat Jeroen Langeveld en Rémy Schilperoort gaven: Wanneer is afkoppelen doelmatig?.

Keuze met argumenten onderbouwen

De voor- en nadelen van afkoppelen zijn zeer afhankelijk van de lokale situatie en de gekozen afkoppelvariant, zoals infiltratie in de bodem, afvoer via een hemelwaterriool naar oppervlaktewater of opvang en (her)gebruik. Infiltratie in de bodem is mogelijk door het afvoerend verhard oppervlak aan te sluiten op een infiltratievoorziening, maar ook door het ontharden: het verwijderen van verhard oppervlak en vervangen door onverhard oppervlak. Afvoer via een hemelwaterriool komt in feite neer op het vervangen door een gemengd rioolstelsel door een gescheiden rioolstelsel. Opvang en (her)gebruik voor laagwaardige huishoudelijke of bedrijfsmatige toepassingen is een optie die speelt op perceelsniveau. Op de pagina 'benutten hemelwater' vindt u meer informatie over hergebruik van regenwater.

Na overleg met het waterschap bepaalt u welke hemelwateraanpak de beste is voor de kwaliteit van de stedelijke leefomgeving die uw gemeente nastreeft. Bij die keuze spelen uiteenlopende en soms botsende belangen een rol. Bovendien zijn er veel varianten mogelijk. De kunst is daarom eerst breed te kijken naar het gehele stedelijk watersysteem, het functioneren daarvan en de interactie met de omgeving/openbare ruimte en dan alle mogelijkheden af te wegen. Uw uiteindelijke keuze moet u kunnen onderbouwen, waarbij u aangeeft welke afwegingen u hebt gemaakt. Dit onderdeel helpt u een onderbouwde keuze te maken.

De volgende onderwerpen komen aan bod:

Argumenten onderbouwd: Hier vindt u de mogelijke positieve en negatieve effecten van afkoppelen aan de hand van acht belangrijke thema's in het stedelijk waterbeheer: oppervlaktewaterkwaliteit, hemelwateroverlast, klimaatverandering, grondwater, kwaliteit openbare ruimte, functioneren rwzi, (gedeeltelijk) afkoppelen: valkuilen en neveneffecten, en kosten en baten.
Overzicht effecten afkoppelen: De verschillende thema’s laten geen eenduidig beeld zien van de effecten van afkoppelen. Soms zijn de effecten positief en soms negatief, vaak zijn ze sterk afhankelijk van de afkoppelmethode. In dit gedeelte vindt u een samenvattend overzicht van de effecten van alle uitgewerkte thema’s.

Wel of niet afkoppelen?