Drinkwaterwinning

Bescherming drinkwaterwinning (KRW) De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) verplicht de EU-lidstaten het grondwater dat bestemd is voor de drinkwaterwinning te beschermen. De EU-lidstaten moeten zich inspannen om de kwaliteitsafname van het grondwater te stoppen en op termijn de zuiveringsinspanning te verlagen.  Gebiedsdossiers Om hier invulling aan te geven hebben de provincies gebiedsdossiers voor alle drinkwaterwinningsgebieden opgesteld. Centraal daarin staat het duurzaam veiligstellen van de drinkwaterwinning door zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het drinkwater te borgen. Het gaat hierbij om het beschermen van de waterbronnen tegen verontreiniging en het op peil houden van de voorraad (schoon) drinkwater. De tijdhorizon van het gebiedsdossier Een gebiedsdossier vloeit voort uit de Kaderrrichtlijn Water en de EU Drinkwaterrichtlijn. In een gebiedsdossier wordt alle informatie verzameld die van belang is voor de kwaliteit/veiligheid van een winning en worden maatregelen aangegeven ter bescherming daarvan. is in principe zes jaar, overeenkomstig de zesjarige cyclus van de KRW.  Overige instrumenten ter bescherming van de drinkwaterwinning De provincies zijn strategisch grondwaterbeheerder, vormen het bevoegd gezag voor grote onttrekkingen en zijn verantwoordelijk voor de grondwaterbescherming. Daarmee zijn ze zowel de opdrachtgever voor het maken van deze gebiedsdossiers als de bewaker ervan. De gebiedsdossiers vormen slechts een instrument om inzicht te geven in de kwaliteit van de grondstoffen die aanwezig zijn in het gebied, zoals ook een basisrioleringsplan een instrument is of was. De provinciale regelgeving, de ruimtelijke (bestemmings)plannen en het uitvoeringsprogramma met maatregelen zijn minstens even belangrijke instrumenten om de drinkwaterwinningen te beschermen. Ten slotte is ook het toezicht door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) op de winningen en boorbedrijven én het toezicht door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en het toepassen van mest van belang voor de bescherming van het grondwater. Waterwingebieden Om de drinkwaterwinning te beschermen, zijn rondom kwetsbare drinkwaterwinputten zones ingesteld waar beperkingen gelden voor diverse activiteiten. Zulke waterwingebieden kennen de strengste bescherming. Hierbinnen zijn nagenoeg geen andere activiteiten toegestaan dan de activiteiten die nodig zijn voor de drinkwaterwinning. Een waterwingebied wordt zodanig bepaald dat het water binnen dit gebied een verblijftijd kent van 60 dagen tot het een winput bereikt. Dat is voldoende om bacteriën te laten afsterven. De afstand van een winput tot de grens van het waterwingebied is minimaal 30 meter. Grondwaterbeschermingsgebieden Een grondwaterbeschermingsgebied is de zone rondom het waterwingebied. Deze zone heeft altijd een periodeaanduiding. Zo betekent de aanduiding ‘25-jaarszone’ dat een waterdeeltje binnen het grondwaterbeschermingsgebied er maximaal 25 jaar over doet om de drinkwaterwinning te bereiken. Er zijn soms ook 100-jaarszones, ook wel 100-jaars aandachtsgebieden genoemd. In de 100-jaars aandachtsgebieden geldt de bijzondere zorgplicht. Bij alle activiteiten moet altijd rekening gehouden worden met het drinkwaterbelang. Deze zone is ruimtelijk gezien de buitenste begrenzing voor de grondwaterbescherming. Verder bestaan er ook boringvrije zones. Binnen de boringvrije zone kan het bijvoorbeeld verboden zijn om een boorput te hebben of om te graven beneden een bepaalde diepte (zie figuur A). Boringvrije zones zijn met name van belang voor bebouwd gebied. In deze zones is het namelijk verboden om bodemenergiesystemen aan te leggen. Figuur A Kwetsbaarheid van grondwaterwinningen Vergroot afbeelding Grondwatervoorraad in relatie tot klimaatverandering Door de klimaatverandering neemt 's zomers door de hogere temperaturen (meer verdamping) en minder neerslag het neerslagtekort toe. Hierdoor stijgt 's zomers de vraag naar drinkwater. Tegelijkertijd vindt dan meer beregening in de landbouw plaats. Oftewel: klimaatverandering versterkt de druk op het grondwater. In het rapport ‘Integrale Grondwaterstudie Nederland’ uit 2023 heeft Deltares samen met Wageningen Environmental Research beschreven wat de opgaven, aandachtspunten en mogelijke oplossingen voor het grondwater zijn op landelijke schaal. In dit rapport is aangegeven dat de vraag naar grondwater voor drinkwater (en voor de landbouw) de afgelopen 70 jaar is gestegen en zal, bij ongewijzigd beleid, naar verwachting verder stijgen. De grondwatervoorraad staat ook onder druk vanwege verzilting, verontreiniging en door verdroging. Ook de natuur, met een goede biodiversiteit, vraagt om water. De vraag is of er in de toekomst voldoende grondwater beschikbaar is voor drinkwater, landbouw en industrie, zonder dat dit leidt tot verdere verdroging van natuur. De hoofdboodschap van het rapport is dat bescherming en herstel van grondwatervoorraden nodig is om het grondwater ook op de langere termijn te kunnen gebruiken als bron van schoon water.