Innovatieprogramma Professioneel Persleidingenbeheer

Laatst geacĀ­tuĀ­aliseerd 14 december 2023

In een reeks samenhangende projecten ontwikkelen Stichting RIONED en STOWA innovatieve methoden om het persleidingenbeheer verder te professionaliseren.

Persleidingen voor stedelijk afvalwater zijn de verbindende slagaders tussen vrijvervalstelsels en de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s). In Nederland ligt circa 13.000 km persleidingen voor het jaarlijks transport van ruim 1,9 miljard m3 afvalwater. Het grootste deel van de afvalwaterpersleidingen is tussen de 30 en 50 jaar oud. De faalfrequentie blijkt de laatste tien jaar te zijn opgelopen naar zo’n 200 incidenten per jaar. Een persleidingbreuk, zeker nabij een waterkering, verstoort niet alleen het primaire proces, maar heeft ook potentieel ernstige gevolgen voor de omgeving. Uit de eerste inspecties lijkt het grootste deel nog in goede conditie, maar specifieke stukken blijken ook juist snel te moeten worden vervangen. Maar in veruit de meeste situaties is nog onbekend welke leidingdelen goed of slecht zijn. De verwachting is dan ook dat de faalfrequentie verder zal oplopen. 

Kennisnetwerk

Alle waterschappen en enkele grote gemeenten dragen bij aan het programma door gezamenlijk data, ervaring en kennis te delen. Kleinere werkgroepen pakken de hieronder aangegeven deelonderwerpen op. Jaarlijks is er een Persleidingen Event waar persleidingenbeheerders en marktpartijen de balans opmaken en ideeën voor verdere professionalisering bespreken.

Het 5e Persleidingen Event was op 26 september 2022 in Eindhoven. Bekijk de resultaten van de workshops en de gegeven presentaties.

Ook internationaal werkt het programma samen aan verbetering van de inspectietechnieken. Met financiële ondersteuning van de EU heeft Stichting RIONED een transnationaal project met Vlaanderen, Verenigd Koninkrijk en Duitsland georganiseerd. In dit project is bij IKT Duitsland een testfaciliteit gemaakt voor beproeving van inspectieapparatuur voor persleidingen. Op 7 juni 2023 organiseerde Stichting RIONED een bedrijfsbezoek bij IKT in het Duitse Gelsenkirchen.

Dataverzameling

Landelijk zijn gegevens verzameld van het areaal, van geregistreerde incidenten en van inspecties. De gegevens zijn bijeengebracht op een besloten platform als basis voor onderzoek en ontwikkeling van voorspellingsmodellen. De inventarisatie van de areaalgegevens geeft een goed landelijk beeld van de gebruikte materialen, diameters en huidige leeftijden.

Figuur A Inventarisatie leidinglengte en leeftijd (Bron: Stichting RIONED)Vergroot afbeelding

Parallel aan de inventarisatie van de vaste gegevens zijn data vanuit circa 200 inspecties en 500 incidenten geïnventariseerd en zo goed mogelijk geanalyseerd. 

Figuur B Landelijk gemiddelde frequentie van incidenten (Bron: Stichting RIONED)Vergroot afbeelding

Faalkansmodel

Gedurende de eerste twee jaar van het innovatieprogramma professioneel persleidingenbeheer is een concept ontwikkeld voor een faalkansmodel dat voorspelt waar de zwakke schakels in het persleidingnetwerk zitten. Voor de faaloorzaken aantasting en ongelijkmatige zetting blijkt dit concept een betrouwbare voorspelling te geven. In der daarop volgende twee jaren is het faalkansmodel verbreed en getest op tien persleidingen. Daaruit bleek het faalkans model nuttige voorspellingen te genereren. Voorwaarde is wel dat relevante data zoals over ligging, gronddekking, materiaaleigenschappen, diameter en persdrukken op orde zijn. Dit geeft vertrouwen om vanaf 2024 in fase 3 het Faalkansmodel uiteindelijk klaar voor gebruik te maken zodat elke persleidingbeheerder het areaal kan (laten) doorrekenen en de kritieke hotspots in beeld krijgt.

Lees hier een interview met Richard Kors, beheerder persleidingen van de gemeente Rotterdam, over het faalkansmodel: de tool om persleidingen te beheren.

Dataverzameling

De in de eerste twee jaar geleerde lessen vormden de rode draad voor de vervolgaanpak: verdere harmonisatie en centrale ontsluiting van de registraties. Zo kunnen we met de gezamenlijke data nuttig inzicht opbouwen in frequentie, oorzaken en gevolgen van faalgebeurtenissen. Centrale en geautomatiseerde ontsluiting van de data bevordert de ontwikkeling van instrumenten die hieruit informatie genereren, zoals een faalkansmodel. Als gegevens beter onderling te vergelijken zijn, levert dat ook kentallen als basis voor de langetermijninvesteringsplanning.

Persleidinginspecties

Op basis van praktijkervaringen met persleidinginspecties in proeftuinen zijn aanbevelingen opgesteld voor de toepassing van verschillende technieken voor meting van de leidingconditie. 

Bekijk de Handreiking voor inspectie van persleidingen.

In het TISCA-programma1 werken onderzoekers onder meer aan wetenschappelijke validatie van nog twee andere methodieken om persleidinglekkages te detecteren. De ene methode meet variaties in vochtgehalte van de omliggende grond via de elektrische weerstand. De andere methode gebruikt infraroodscanning om verschillen in temperatuur of warmtecapaciteit van de ondergrond te detecteren.

COP-Professioneel Afvalwatertransport

Vanaf 2024 gaan de werkgroep en het innovatieprogramma persleidingenbeheer op in de Community of Practice Professioneel Afvalwatertransport.

 


1. Technology Innovation for Sewer Condition Assessment, gefinancierd door NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), Kennisprogramma Urban Drainage, Stichting RIONED en STOWA.