Innovatieprogramma Professioneel Persleidingenbeheer

In een reeks samenhangende projecten ontwikkelen Stichting RIONED en STOWA innovatieve methoden om het persleidingenbeheer verder te professionaliseren.

Persleidingen voor stedelijk afvalwater zijn de verbindende slagaders tussen vrijvervalstelsels en de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s). In Nederland ligt circa 13.000 km persleidingen voor het jaarlijks transport van ruim 1,9 miljard m³ afvalwater. Het grootste deel van de afvalwaterpersleidingen is tussen de 30 en 50 jaar oud. De faalfrequentie blijkt de laatste tien jaar te zijn opgelopen naar zo’n 200 incidenten per jaar. Een persleidingbreuk, zeker nabij een waterkering, verstoort niet alleen het primaire proces, maar heeft ook potentieel ernstige gevolgen voor de omgeving. Uit de eerste inspecties lijkt het grootste deel nog in goede conditie, maar specifieke stukken blijken ook juist snel te moeten worden vervangen. Maar in veruit de meeste situaties is nog onbekend welke leidingdelen goed of slecht zijn. De verwachting is dan ook dat de faalfrequentie verder zal oplopen. 

Kennisnetwerk

Alle waterschappen en enkele grote gemeenten dragen bij aan het programma door gezamenlijk data, ervaring en kennis te delen. Kleinere werkgroepen pakken de hieronder aangegeven deelonderwerpen op. Jaarlijks is er een Persleidingen Event waar persleidingenbeheerders en marktpartijen de balans opmaken en ideeën voor verdere professionalisering bespreken.

Het 5^e Persleidingen Event was op 26 september 2022 in Eindhoven. Bekijk de resultaten van de workshops en de gegeven presentaties.

Dataverzameling

Landelijk zijn gegevens verzameld van het areaal, van geregistreerde incidenten en van inspecties. De gegevens zijn bijeengebracht op een besloten platform als basis voor onderzoek en ontwikkeling van voorspellingsmodellen. De inventarisatie van de areaalgegevens geeft een goed landelijk beeld van de gebruikte materialen, diameters en huidige leeftijden.

Parallel aan de inventarisatie van de vaste gegevens zijn data vanuit circa 200 inspecties en 500 incidenten geïnventariseerd en zo goed mogelijk geanalyseerd. 

Faalkansmodel

Gedurende de eerste twee jaar van het innovatieprogramma professioneel persleidingenbeheer is een concept ontwikkeld voor een faalkansmodel dat voorspelt waar de zwakke schakels in het persleidingnetwerk zitten. Voor de faaloorzaken aantasting en ongelijkmatige zetting blijkt dit concept een betrouwbare voorspelling te geven. Komende jaren gaan we het faalkansmodel verbreden en versterken met reeds geïnventariseerde incidentendata en de in proeftuinen nog te verzamelen data van conditiemetingen.

Lees hier een interview met Richard Kors, beheerder persleidingen van de gemeente Rotterdam, over het faalkansmodel: de tool om persleidingen te beheren.

Vervolgaanpak

De in de eerste twee jaar geleerde lessen vormden de rode draad voor de vervolgaanpak: verdere harmonisatie en centrale ontsluiting van de registraties. Zo kunnen we met de gezamenlijke data nuttig inzicht opbouwen in frequentie, oorzaken en gevolgen van faalgebeurtenissen. Centrale en geautomatiseerde ontsluiting van de data bevordert de ontwikkeling van instrumenten die hieruit informatie genereren, zoals een faalkansmodel. Als gegevens beter onderling te vergelijken zijn, levert dat ook kentallen als basis voor de langetermijninvesteringsplanning.

Landelijk Informatieplatform Persleidingenbeheer

Stichting RIONED faciliteert de komende twee jaar de opbouw van een landelijk informatieplatform persleidingenbeheer. Het informatieplatform verbindt data, (voorspellings)modellen en kennis: 

• Data: volgens het Gegevenswoordenboek Stedelijk Water (GWSW) geharmoniseerde data van leidingkenmerken, conditiemetingen, incidenten en het transportproces.
• Modellen: voorspellingsmodellen om faalkansen te berekenen en te duiden naar type en achterliggende oorzaken.
• Kennis: stappenplan, prestatie-eisen, risicokentallen, inspectietechnieken, standaarden en ervaringen.

Het informatieplatform persleidingenbeheer biedt straks een centrale plek om informatie en kennis op te halen voor professioneel beheer volgens de methodiek van assetmanagement. Zicht op de prestaties, risico’s en kosten van de levenscyclus van persleidingen als basis voor een goed onderbouwd langetermijnassetmanagementplan. Het bestuur en de organisatie hoeven daarmee niet wakker te liggen van de belangrijke slagaders in ons afvalwatersysteem.

Proeftuinen

Op basis van praktijkervaringen met persleidinginspecties in proeftuinen geeft het informatieplatform straks aanbevelingen voor de toepassing van verschillende technieken voor meting van de leidingconditie . 
Een intelligent Pig (iPig) is een apparaat dat in een persleiding met de vloeistofstroom mee de leiding reinigt en tegelijkertijd de geometrie en conditie van de buiswand meet. Een belangrijk voordeel is dat de persleiding in bedrijf kan blijven tijdens de meting. De iPig kan diverse sensoren bevatten al naar gelang het leidingmateriaal, de te verwachten schades en de informatiebehoefte. 
In het TISCA-programma¹ werken onderzoekers onder meer aan wetenschappelijke validatie van nog twee andere methodieken om persleidinglekkages te detecteren. De ene methode meet variaties in vochtgehalte van de omliggende grond via de elektrische weerstand. De andere methode gebruikt infraroodscanning om verschillen in temperatuur of warmtecapaciteit van de ondergrond te detecteren.
Komende twee jaar gaan we in proeftuinen het stappenplan voor onderzoek van persleidingen en de handreiking voor uitvoering van iPig-inspecties aanvullen met aandachtspunten en ervaringen voor een goede toepassing van de nieuwe inspectietechnieken.

Meedoen

Wilt u ook groeien in persleidingenbeheer? Neem voor meer informatie contact op met Ton Beenen, programmamanager bij Stichting RIONED.

Het Innovatieprogramma Professioneel Persleidingenbeheer is een samenwerking van een groeiend aantal beheerders vanuit waterschappen en gemeenten, met deskundigen vanuit universiteiten, de kennisinstituten Deltares en TNO, ingenieursbureaus, STOWA, Het Waterschapshuis en Stichting RIONED. Het programma ontvangt financiële ondersteuning vanuit TKI-watertechnologie, NWO en Fonds Collectieve Kennis Civiele Techniek.
 

 

---

1. Technology Innovation for Sewer Condition Assessment, gefinancierd door NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), Kennisprogramma Urban Drainage, Stichting RIONED en STOWA.