Onderzoeksstrategie bij verkennend, verklarend en voorspellend grondwateronderzoek

Onderzoeksinspanning Met het oog op de onderzoeksinspanning is het van belang het onderzoeksgebied goed te definiëren. Het doel van het onderzoek en de grootte van het gebied (het schaalniveau) bepalen de onderzoeksinspanning. Daarnaast kunnen ook het type gebied en de ligging van het gebied van invloed zijn op de onderzoeksinspanning. In het kennisbankonderdeel Basiskennis grondwater vindt u een beschrijving van de verschillende typen gebieden in Nederland (hoog/laag Nederland, klei-/zandveengebieden). Drie soorten grondwateronderzoek Bij een grondwateronderzoek zijn er drie soorten onderzoek te onderscheiden: verkennend, verklarend en voorspellend grondwateronderzoek. Een toelichting op deze soorten grondwateronderzoek vindt u hieronder. Deze indeling in verschillende soorten onderzoek kan u helpen bij het kiezen van een goede onderzoeksstrategie. 1. Verkennend grondwateronderzoek Verkennend grondwateronderzoek heeft als doel de kansen en de risico’s in een bepaald gebied in kaart te brengen. Zo’n onderzoek kan plaatsvinden op het schaalniveau van een buurt, maar ook op het schaalniveau van een groter gebied, zoals een heel dorp of een hele stad. Mogelijkheden en randvoorwaarden bij projecten Bij een verkennend grondwateronderzoek ten behoeve van herinrichtings-, reconstructie- of nieuwbouwprojecten is de onderzoeksstrategie erop gericht de mogelijkheden en de randvoorwaarden ten aanzien van het grondwater in beeld te krijgen. Bijvoorbeeld de kansen voor infiltratie en berging van hemelwater in de bodem. Maar ook de randvoorwaarden waarmee in de ontwerpen rekening moet worden gehouden, bijvoorbeeld ten aanzien van drainage of de noodzaak voor ophogen. Grondwaterklachten als aanleiding van verkennend grondwateronderzoek Grondwaterklachten uit een bepaald gebied (straat/wijk/buurt) kunnen de aanleiding zijn om verkennende onderzoeken uit te voeren gericht op het begrenzen van een gebied met een specifieke klacht of het (beleidsmatig) bepalen van gebieden waar sprake is van structurele grondwateroverlast of -onderlast. De onderzoeksstrategie richt zich dan op het afbakenen: waar leiden de grondwaterstanden wel/niet tot een structureel probleem? Beleid als aanleiding van verkennend grondwateronderzoek De aanleiding van verkennend onderzoek kan ook beleidsmatig zijn. De onderzoeksstrategie richt zich dan vaak op het verkrijgen van algemeen inzicht in het grondwatersysteem, in fluctuaties van grondwaterstanden en in opgetreden trends van grondwaterstanden. Hiervoor zijn langjarige meetgegevens nodig. Deze verzamelt u met behulp van algemene grondwatermeetnetten. Naast gemeentelijke meetnetten zijn er ook meetnetten van instanties als provincies, waterschappen, drinkwatermaatschappijen en natuurorganisaties. De gegevens dienen als basis voor het ontwikkelen van beleid of om ze te toetsen aan bestaand beleid. Bijvoorbeeld om gebieden in beeld te krijgen met risico op te lage of te hoge grondwaterstanden. Of om effecten van klimaatverandering op de grondwaterstand, en de risico’s voor bebouwing, infrastructuur en/of groen in beeld te brengen. Voorbeelden van verkennende onderzoeksvragen: Waar is sprake van structurele wateroverlast of -onderlast? Waar zijn geschikte locaties voor infiltratievoorzieningen? Hoe groot is het gebied met grondwateroverlast? Hoe werkt het lokale of regionale grondwatersysteem? Welke trends in grondwaterstanden zijn er waar te nemen? 2. Verklarend grondwateronderzoek Verklarend grondwateronderzoek voert u uit naar aanleiding van een klacht of een probleem. Vaak is er al een hypothese omtrent de oorzaak van de klacht of het probleem. De onderzoeksstrategie richt zich op het onderbouwen of weerleggen van deze hypothese (door alle mogelijke oorzaken te onderzoeken). In het kennisbankhoofdstuk Juridisch en Beleid treft u een overzicht van mogelijke oorzaken van grondwaterproblemen aan. Het onderzoeksresultaat vormt de basis om op onderbouwde wijze oplossingsrichtingen te bepalen om het probleem of de klacht aan te pakken. Een verklarend onderzoek is meestal op het schaalniveau van een pand of een buurt. Voorbeelden van verklarende onderzoeksvragen: Wat is de oorzaak van de grondwateroverlast of -onderlast?  Is de schade veroorzaakt door (een verandering in) de grondwatersituatie? Hoe kan het dat het bovenste funderingshout droogstaat? Waardoor is de grondwaterstand gestegen/gedaald? 3. Voorspellend grondwateronderzoek Voorspellend grondwateronderzoek maakt de effecten van een toekomstige maatregel of ingreep op de grondwaterstand inzichtelijk. De onderzoeksresultaten gebruikt u om een ontwerp te detailleren of om de noodzaak van compenserende maatregelen te onderbouwen en de ontwerpparameters daarvoor aan te dragen. De onderzoeksstrategie is gericht op het begrijpen van het functioneren van het lokale grondwatersysteem om te kunnen aangeven hoe de toekomstige grondwatersituatie eruitziet, hetzij via ‘expert judgement’ hetzij via een modelmatige benadering. Voorspellend onderzoek kan op alle schaalniveaus plaatsvinden.  Voorbeelden van voorspellende onderzoeksvragen: Kan drainage in de straat de grondwaterstanden bij de woning voldoende verlagen? Welk effect heeft het vervangen van het lekke riool op de grondwaterstanden? Kan een IT-riool dat wordt aangelegd een ongewenste stijging van de grondwaterstand veroorzaken? Welk effect heeft een peilwijziging van het oppervlaktewater op de grondwaterstanden? Wat is de verwachte stijging van de grondwaterstand wanneer een grondwateronttrekking wordt stopgezet? Wat is de invloedssfeer van een tijdelijke bemaling op de grondwaterstanden? Welk effect heeft klimaatverandering (veranderende hoeveelheden neerslag en verdamping, zeespiegelstijging) op de grondwaterstanden? In het onderdeel Aanvullend (veld)onderzoek vindt u meer voorbeelden van onderzoeksstrategieën die passen bij de verschillende typen onderzoek.