Beheerders hebben samen met Stichting RIONED en STOWA een stappenplan ontwikkeld om maatregelen op basis van feitelijk inzicht in prestaties, risico’s en kosten te onderbouwen. Dit artikel gaat in op stap vier: het inventariseren en beoordelen van risico’s. Het resultaat van deze stap is een lijst van mogelijke gebeurtenissen die zijn geprioriteerd naar de combinatie van kans of frequentie (zelden of vaak, als resultaat van stap drie) en gevolgen voor de prestatie-indicatoren (stap twee). Deze lijst leidt naar stap vijf, waarin u maatregelen bepaalt voor de hoogste risico’s.

Maatschappelijke meerwaarde

Bij assetmanagement voor het beheer van de openbare buitenruimte is het doel maatschappelijke meerwaarde voor de belanghebbenden: de inwoners, bezoekers en bedrijven in uw gemeente. Deze meerwaarde is bijvoorbeeld in een collegeakkoord of omgevingsvisie omschreven als bestuurlijke of maatschappelijke wensen voor omgevingskwaliteit, veiligheid en duurzaamheid. Of simpeler: schoon, heel en veilig. Als beheerder kunt u de verhouding tussen kosten en meerwaarde transparant maken met het stappenplan voor risicogestuurd beheer.

Keuzes onderbouwen met prestaties, risico’s en kosten

Risicogestuurd beheer onderbouwt keuzes door de gevolgen voor de maatschappij aan te geven. Deze gevolgen kunt u volgens de principes van assetmanagement uitdrukken in prestaties, risico’s en kosten. U bepaalt allereerst de gewenste en huidige prestaties van het beheerde areaal. De te gebruiken indicatoren meten het nut dat de belanghebbenden van die prestaties ervaren. Vervolgens kijkt u naar de risico’s: de combinatie van de kans op en de gevolgen van onvoldoende prestaties. Daarbij kunt u denken aan slijtage van de infrastructuur of aan invloeden vanuit de omgeving, zoals bodemdaling of klimaatverandering. Ten slotte bepaalt u de totale kosten om de prestaties voldoende en de risico’s acceptabel te houden.

Risico’s inventariseren en beoordelen

Door allerlei invloeden verandert het systeem en veranderen ook de prestaties. Denk bijvoorbeeld aan een leidingbreuk onder invloed van ongelijkmatige zetting. Het is niet zeker wanneer de leiding breekt, maar de kans neemt steeds verder toe. Als de leiding onder een drukke weg ligt en bij een daadwerkelijke breuk leidt tot enkele dagen slechte bereikbaarheid van de gemeente, is dit een ongewenst gevolg. De combinatie van een mogelijke gebeurtenis met ongewenste gevolgen noemen we een risico. Veel van deze risico’s hebt u als beheerder al impliciet op het netvlies. Voor risicogestuurd beheer moet u met alle betrokkenen de relevante risico’s expliciet maken. Dit geeft inzicht in elkaars aandachtspunten en bevordert de onderlinge samenwerking.

Opstellen lijst met mogelijke faalgebeurtenissen

U begint een risico-inventarisatie met een lijst van mogelijke faalgebeurtenissen. Dat zijn gebeurtenissen waardoor de afzonderlijk benoemde prestaties van de infrastructuur niet meer op voldoende niveau zijn:

  • gebeurtenissen waardoor het systeem onvoldoende afvalwater verwerkt;
  • gebeurtenissen waardoor het systeem onvoldoende hemelwater verwerkt;
  • gebeurtenissen waardoor het systeem onvoldoende grondwater verwerkt.

Rangschikken mogelijke faalgebeurtenissen

Op basis van expert judgement rangschikt u de lijst met mogelijke gebeurtenissen naar de verwachte grootte van het risico in bijvoorbeeld drie categorieën: groot, middel en klein. Vervolgens gaat u de geïdentificeerde risico’s meer in detail analyseren naar oorzaken en de kans daarop én naar alle verwachte gevolgen voor de prestatie-indicatoren.

Inschatten grootte risico’s

De grootte van elk risico scoort u met een inschatting van de kans en van de ernst van de verwachte gevolgen. Hierbij kunt u een risicomatrix gebruiken met maatlatten voor de grootte van de kans en voor de ernst van de gevolgen. In figuur A ziet u een voorbeeld met horizontaal de kans op een ongewenste gebeurtenis en verticaal de ernst van gevolgen.
 

Figuur A Voorbeeld risicomatrixVergroot afbeelding

Inschatten verwachte gevolgen

Voor het inschalen van de verwachte gevolgen op de diverse prestatie-indicatoren gebruikt u submaatlatten voor elke prestatie-indicator (zie het voorbeeld in figuur B). Samen met de bestuurders bepaalt u in welke mate onvoldoende presteren erg wordt gevonden. Dit kan bijvoorbeeld door twee mogelijke gevolgen te vergelijken: wat is erger, een lichtgewonde of een dag beperkte afsluiting van een toegangsweg?
 

Figuur B Voorbeeld maatlat voor prestatie-indicator bereikbaarheidVergroot afbeelding

Hoe vaak risico’s voorkomen en wat de gevolgen zijn, wordt nu verzameld in de Risicodatabank Stedelijk Waterbeheer.

Ordenen risico’s naar grootte

De laatste stap bestaat uit het ordenen van de risico’s naar grootte en het uitsplitsen naar acceptabele en onacceptabele risico’s. Bijvoorbeeld: alle risico’s vanaf zeer groot zijn onacceptabel. Deze lijst is de basis van het risicoregister voor uw gemeente en neemt u mee naar stap vijf van het stappenplan: het opstellen van maatregelen.
 
Dit is deel 4 van de serie artikelen over het stappenplan voor risicogestuurd beheer. Deel 1 ging over de eerste stap: het verkennen van het areaal. Deel 2 ging over de tweede stap: het bepalen van de prestatie-indicatoren. Deel 3 ging over de derde stap: het inschatten van de kans door invloeden op de prestaties te onderzoeken.

Heeft u suggesties? Laat het ons weten!

Stuur uw suggestie.
Vorige artikel Volgende artikel