Onder de Omgevingswet maken Rijk, provincie en gemeente een eigen omgevingsvisie voor de gehele fysieke leefomgeving. Een strategisch plan voor de lange termijn voor ruimte, water, milieu, natuur, landschap, verkeer en vervoer, infrastructuur en cultureel erfgoed. De omgevingsvisie werken zij per beleidsterrein uit in maatregelen (in programma's) en regels (in een omgevingsverordening, -vergunning of -plan). In dit onderdeel komt per bestuursniveau het relevante beleid voor stedelijk water aan bod en wat dat betekent voor uw dagelijkse praktijk.
Omgevingsvisie In de omgevingsvisie bekijkt de overheid alle aspecten van de fysieke leefomgeving in samenhang. Stedelijk water is dus maar een van de vele onderwerpen. De omgevingsvisie kan voor stedelijk water beknopt beschrijven hoe de overheid op langere termijn met een bepaald thema wil omgaan, zoals klimaatadaptatie. Door de integrale aanpak is het uitgangspunt in de omgevingsvisie al: functies
Omgevingsvisie In de omgevingsvisie bekijkt de overheid alle aspecten van de fysieke leefomgeving in samenhang. Stedelijk water is dus maar een van de vele onderwerpen. De omgevingsvisie kan voor stedelijk water beknopt beschrijven hoe de overheid op langere termijn met een bepaald thema wil omgaan, zoals klimaatadaptatie. Door de integrale aanpak is het uitgangspunt in de omgevingsvisie al: functies slim combineren, zoals waterberging, natuurontwikkeling en recreatie. De uitspraken uit de omgevingsvisie zijn de ‘kapstok’ en richtinggevend voor de uitwerking van het onderwerp in verdere maatregelen in programma’s en regels in omgevingsverordeningen, -vergunningen en -plannen. Meer informatie vindt u in het kennisbankonderdeel over de Omgevingswet. De omgevingsvisie is zelfbindend in de zin dat het bestuursorgaan bij het inzetten van instrumenten van de Omgevingswet rekening moet houden met het beleid dat is opgenomen in de omgevingsvisie. De omgevingsvisie van het Rijk en de provincie werken niet rechtstreeks door in de omgevingsvisie van de gemeente. Wel moeten bestuursorganen op grond van de Omgevingswet rekening houden met elkaars taken en bevoegheden en zo nodig afstemmen. Het is dus belangrijk om samen te werken en beleidsdoelen indien nodig op elkaar af te stemmen. Programma: zelfbinding en zorgvuldigheid Een programma met maatregelen is dus meestal veel concreter dan de hoofdlijnen in een omgevingsvisie (of beleidsnota). Programma's (zeker de wettelijk voorgeschreven programma's) zijn ook meer bindend. Het gaat hier ook om zelfbinding: alleen het bestuursorgaan dat het programma heeft vastgesteld, is hieraan gebonden. Het verantwoordelijke bestuur moet het programma zo goed mogelijk uitvoeren. Vanwege de zelfbinding kunnen bewoners en bedrijven geen rechten aan programma's ontlenen. Maar elk bestuursorgaan moet zijn besluiten wel zorgvuldig voorbereiden. Dat geldt dus ook voor een gemeentelijk Water- en rioleringsprogramma (Wrp) of omgevingsplan. Voldoet de gemeente niet aan de zorgvuldigheidseisen, dan kan zij bij eventuele schade aansprakelijk worden gesteld (zie Zorgvuldigheidseisen bij overheidsbesluiten). Figuur A: Meest relevante wet- en regelgeving voor het stedelijk waterbeheer Vergroot afbeelding Input leveren en samenwerken Belangrijk is dat u als stedelijk waterbeheerder (rioleringsbeheerder) niet afwacht tot de omgevingsvisies en programma's zijn vastgesteld, maar zo veel mogelijk vanuit uw expertise en taakveld input probeert te leveren. Alleen dan zijn stedelijk waterbeheer en andere beleidsvelden goed op elkaar af te stemmen. Idealiter werkt u bijvoorbeeld echt samen met het waterschap aan het Water- en rioleringsprogramma (Wrp) en het waterbeheerprogramma. In dit kennisbankonderdeel komen aan bod: Europa (EU): Op Europees niveau wordt voor de fysieke leefomgeving beleid gemaakt op het gebied van water(kwaliteit). Voor het stedelijk waterbeheer zijn met name de Richtlijn stedelijk afvalwater en de Kaderrichtlijn water (KRW, en de op basis hiervan geldende Grondwaterrichtlijn en Richtlijn Prioritaire Stoffen) van belang. Rijk: Hier vindt u de belangrijkste punten in relatie tot stedelijk water uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). In uw dagelijkse beheerpraktijk hebt u het meest te maken met het nationale regenwaterbeleid (Beleidsbrief regenwater en riolering) en nationale klimaatbeleid (Deltaprogramma, Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie en Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie). Provincie: In haar omgevingsvisie wijst de provincie milieubeschermingsgebieden aan waarvoor zij soms beleid opstelt, bijvoorbeeld voor waterinfiltratie in de bodem. De hoofdlijnen van het waterbeleid uit de provinciale omgevingsvisie werkt ze uit in een regionaal waterprogramma, dat voornamelijk ziet op de uitvoering van Europese richtlijnen (KRW). In de provinciale omgevingsverordening staan de normen voor regionaal wateroverlast (NBW-normen). Gemeente: De gemeente werkt de hoofdlijnen op het gebied van stedelijk water uit haar omgevingsvisie uit in een programma water en riolering. Hierin beschrijft de gemeente hoe zij haar wettelijke zorgtaken voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater concreet invult. Daarnaast formuleren steeds meer gemeenten specifiek klimaatbeleid, mede in het kader van het nationale Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie. Waterschap: Het waterschap maakt geen omgevingsvisie, maar wel een waterbeheerprogramma. Hierin concretiseert de waterbeheerder het provinciale waterbeleid voor zijn beheergebied. Belangrijke onderdelen voor stedelijk water zijn het beleid rond de afvalwaterzuiveringstaak en de maatregelen per oppervlaktewaterlichaam om de gestelde doelen te halen. Samenwerking in stedelijk (afval)waterbeheer: De Omgevingswet (art. 2.2) bevat een bepaling over afstemming en samenwerking: een bestuursorgaan houdt bij de uitoefening van zijn taken en bevoegdheden rekening met de taken en bevoegdheden van andere bestuursorganen en stemt zo nodig met hen af. De wet schrijft niet voor hoe die samenwerking eruit moet zien, maar over de afstemming binnen de (afval)waterketen zijn eerder al wel onderlinge afspraken gemaakt.
Exclusief voor leden
Geïnteresseerd in dit artikel? Log in!
En krijg toegang tot dit artikel en andere besloten delen van de website, met o.a. de kennisbank, beeldenbank en onderzoekspublicaties.