Mogelijkheden voor hemelwateropvang in de tuin

De kans is groot dat een infiltratievoorziening op kleigrond niet leeg is van een vorige bui op het moment dat een extreme bui begint. Op kleigronden passen we daarom vaak bergingsvoorzieningen toe met een gedoseerde leegloop. Hemelwaterinfiltratie in een goed doorlatende bodem gaat langzamer dan afvoer via de riolering, maar is wel veel sneller dan het verdampen van hemelwater vanaf een groen-blauw dak . Naarmate de doorlatendheid van de ondergrond kleiner is, moet de buffercapaciteit voor de tijdelijke hemelwaterberging groter zijn. Principes verwerken van regenwater Het principe van regenwater verwerken op eigen terrein is eenvoudig. Het water kan in de ondergrond infiltreren, maar vaak met een gelimiteerde capaciteit. Bij extreme hoeveelheden neerslag heeft de ondergrond ruim de tijd nodig om het grote watervolume te verwerken. Tijdelijke berging en grotere infiltratiecapaciteit Veel maatregelen zijn gebaseerd op tijdelijke waterberging, zoals de extra berging in de fundering van het terras, de infiltratievoorziening ondergronds en de laagteberging in de tuin. Maatregelen zijn vaak ook gericht op een grotere infiltratiecapaciteit naar de ondergrond door bijvoorbeeld het aandeel (minder goed doorlatend) verhard (terras)oppervlak te reduceren, het infiltratieoppervlak in (ondergrondse) voorzieningen te vergroten of de doorlatendheid van de (terras)verharding te vergroten. Groene daken Een groen dak vangt regenwater op, voert een deel vertraagd af en laat de rest verdampen naar de atmosfeer. De meest eenvoudige groene daken met een beperkte bergingscapaciteit vertragen de afvoer een beetje en verdampen op jaarbasis relatief veel regenwater. Bij extreme buien hebben dat soort daken weinig effect. Geavanceerde groen-blauwe daken   kunnen enorme hoeveelheden regenwater bergen en bij voorkeur via een weersafhankelijke sturing regenwater afvoeren, net vóór of na een extreme bui. Extreme belasting Groene daken en regenwaterinfiltratie in de tuin kunnen extreme buien doorgaans niet goed verwerken. Want om extreme hoeveelheden neerslag in een tuin het hoofd te bieden, zijn forse maatregelen nodig. In grote lijnen zijn er drie effectieve oplossingen: Voldoende berging bovengronds (bouwpeil hoog genoeg, laagteberging); Voldoende berging ondergronds (infiltratievoorzieningen); Overloop naar een lagergelegen openbaar gebied (via leiding of pad langs de woning). Infiltreren Het infiltreren van regenwater vergt tijd. Om die tijd te winnen, moet het water tijdelijk ergens worden geborgen. Dat kan zowel bovengronds op het maaiveld als ondergronds in voorzieningen. Als extra veiligheid is een overloop naar een lagergelegen openbaar gebied aan te raden. Ook die kan onder- en bovengronds. Ontharden Het ontharden van de tuin - het verwijderen van (een deel van) de verharding -  kan ook bijdragen aan een snellere verwerking van extreme regenhoeveelheden. De doorlatendheid van de toplaag is dan meestal een beperkende factor. Een grasveld heeft in de zomer na een lange droge periode vaak een zeer matige doorlatendheid, precies op de momenten dat die extreme buien kunnen vallen. In dat soort omstandigheden voert het onverharde oppervlak het water vrijwel net zo makkelijk af als het verharde oppervlak. De berekende effectiviteit van verschillende typen en formaten voorzieningen Uit deze berekening met analyse komt naar voren dat forse maatregelen op eigen terrein nodig zijn om bij zeer extreme buien het optreden van regenwateroverlast in openbaar gebied tegen te gaan. Duidelijk is dat een hoog bouwpeil van een woning de meest effectieve maatregel is voor nieuwbouwsituaties. In bestaande situaties met lage bouwpeilen is het belangrijk om waterberging te realiseren in laagtes in het terrein of nog lager ondergronds. Regenwaterinfiltratie Regenwaterinfiltratie op eigen terrein ontlast de regenwatersystemen in het openbare gebied. De vraag is alleen of dat afgekoppelde regenwater op eigen terrein niet tot (meer) wateroverlast leidt. In de tijd dat oudere woonwijken met hun watersysteem zijn ontworpen, is er bewust voor gekozen om het regenwater van daken van woningen in te zamelen en via de riolering af te voeren. Destijds werden woningen nog flink hoger dan de straat gebouwd en kon het openbare gebied extreme buien bergen. Rioleringsbeheerders van toen namen bewust het water van de woningen af om risico’s op eigen terrein eenvoudig te vermijden. Er zijn nu drie ontwikkelingen gaande waardoor de risico’s op eigen terrein nog flink kunnen/zullen toenemen: Forse toename van extreme neerslaghoeveelheden. Forse toename van de regenwaterbelasting op de tuin door het afkoppelen van daken. Toename verharding van tuinen met als gevolg vermindering opnamecapaciteit voor regenwater. Minder verharding Er is nu een roep om verhardingen in tuinen te verminderden. Tegelijkertijd zijn bouwkavels vaak heel klein. Naast het gebouw vraagt ook een terras en dan blijft er vaak weinig ruimte over voor groen. Juist op de plekken waar groene ruimte het hardst nodig is, kiezen bewoners logischerwijs voor een volledig verhard perceel. Verharding hoeft overigens niet slecht te zijn voor de waterhuishouding van een tuin. Je kunt die verharding extreem doorlatend maken en voorzien van een fundering op infiltratiekratten. Een verlaging, bijvoorbeeld in de vorm van een zitkuil kan daarbij nog zorgen voor extra waterberging bovengronds.