Dit kennisbankonderdeel gaat in op het functioneel ontwerp van een stedelijk watersysteem. Dit functionele ontwerp volgt op het schetsontwerp en beschrijft het functioneren van onderdelen van voorzieningen die een rol spelen bij de inzameling, het transport, de berging, de zuivering, de infiltratie, de drainage en de verdamping van water. Deze onderdelen worden in het functionele ontwerp vormgegeven op capaciteit, afmeting, ligging en vorm.
In het schetsontwerp, voorafgaand aan deze fase, leiden principekeuzes, het bepalen van de locaties en routes, de hoogteligging en het ruimtebeslag tot voorzieningen die integraal en multidisciplinair een plek krijgen in de openbare ruimte. Voor het functioneel ontwerp kunnen in de praktijk verschillende termen worden gebruikt. Termen als voorontwerp of voorlopig ontwerp gebruiken we binnen de ke
In het schetsontwerp, voorafgaand aan deze fase, leiden principekeuzes, het bepalen van de locaties en routes, de hoogteligging en het ruimtebeslag tot voorzieningen die integraal en multidisciplinair een plek krijgen in de openbare ruimte. Voor het functioneel ontwerp kunnen in de praktijk verschillende termen worden gebruikt. Termen als voorontwerp of voorlopig ontwerp gebruiken we binnen de kennisbank niet. Ook de inhoud van het ontwerp kent veel variaties. Het functioneel ontwerp gaat volgens de kennisbank monodisciplinair in op aspecten die het functioneren van onderdelen van de voorzieningen (gekozen in het schetsontwerp) bepalen. Het is hierbij gericht op de primaire functies: het transporteren, bergen en behandelen van de waterstromen. In de kennisbank gaan we ervan uit dat het combineren van ontwerpen uit verschillende disciplines leidt tot een integraal projectplan. Dit vindt plaats na het hier beschreven functioneel ontwerp maar voorafgaand aan het opstellen van het detailontwerp. Figuur A De plaats van het functioneel ontwerp in het ontwerpproces Vergroot afbeelding Wat komt er in het functioneel ontwerp? Het functioneel ontwerp geeft invulling aan: de onderdelen, zoals bassins, leidingen en pompen die onderdeel zijn van de voorzieningen die in het schetsontwerp zijn gekozen; de vormgeving van speciale constructies, zoals doorlaten en overlaten; functionele afmetingen, zoals inhoud, buisdiameters, pompcapaciteiten en hoogteligging; de aansluiting van de voorzieningen op de omgeving, de relatie tussen voorzieningen onderling, zoals kruisingen tussen stelsels en voorzieningen, afvoerdebiet en functioneren onder extreme omstandigheden. In Doel en inhoud functioneel ontwerp leest u meer over de functionele aspecten die in het functioneel ontwerp aan bod komen. Hydraulische modellen en tekeningen Voor het bepalen van de functionele afmetingen zijn berekeningen nodig. Vanwege de complexe samenhang tussen de onderdelen gebruiken ontwerpers daar vaak modelsoftware voor. De berekeningen in deze fase zijn berekeningen op basis van hydraulische modellen. Hieruit kan blijken dat aanpassingen aan het ontwerp nodig zijn, zowel in dimensies als qua structuur. Ontwerpen in het functioneel ontwerp is daardoor een iteratief proces waarin per slag een verfijning in het ontwerp plaatsvindt. De tekeningen zijn voor de details van de voorzieningen op centimeters nauwkeurig, en voor de ligging op meters nauwkeurig. Stappen in het functioneel ontwerp De fase van het functioneel ontwerp kent dezelfde vijf stappen als de fase van het schetsontwerp. Iedere stap is een verdieping van dezelfde stap in het schetsontwerp: Inventariseren voor het functioneel ontwerp De opdrachtgever neemt de inventarisatie voor het schetsontwerp over en voert de aanpassingen door die in de voorgaande ontwerpfase zijn afgesproken. Daarnaast bundelt hij de onderzoeksresultaten van onderzoeken die op basis van het schetsontwerp zijn uitgevoerd. Bijvoorbeeld de doorlatendheid van de bodem op specifieke locaties. Het programma van eisen voor het functioneel ontwerp Het programma van eisen voor het functioneel ontwerp bevat aanvullende eisen ten opzichte van het programma van eisen voor het schetsontwerp. De eisen zijn in deze stap geformuleerd op het niveau van de onderdelen van de voorzieningen. Het functioneel ontwerp maken en toetsen De ontwerper ontwerpt de onderdelen van de voorzieningen en stelsels die hij in het schetsontwerp koos. Omdat de toetsing tot aanpassingen in het ontwerp kan leiden, is het maken en toetsen van het functioneel ontwerp in samenhang beschreven. Het functioneel ontwerp rapporteren De ontwerper legt in de rapportage vast welke onderdelen zijn uitgewerkt om aan de eisen uit het programma van eisen te voldoen. Het rapport geeft de opdrachtgever en de stedelijk waterbeheerder voldoende houvast om het functioneel ontwerp te kunnen beoordelen. Het functioneel ontwerp vaststellen De opdrachtgever stelt het functioneel ontwerp vast. Dat doet hij op basis van het rapport, inclusief berekeningen, tekeningen en andere bijlagen. Daarbij vraagt hij de inhoudelijk deskundigen bij de gemeente en het waterschap om advies. Als stedelijk waterbeheerder hebt u in deze fase dus een adviserende rol en moet u aangeven of het ontwerp zal werken en beheerbaar is. Het ontwerpen van onderdelen Naast een beschrijving van de te doorlopen stappen geeft dit onderdeel ook een overzicht van ontwerpuitgangspunten voor de diverse onderdelen van voorzieningen (in de stap maken en toetsen van het schetsontwerp). Als u direct een overzicht van deze onderdelen wilt, bekijk dan Het kiezen van onderdelen. Als u direct per onderdeel de ontwerpuitgangspunten wilt lezen, vindt u een lijst van onderdelen onder Het ontwerpen van onderdelen van voorzieningen.
Exclusief voor leden
Geïnteresseerd in dit artikel? Log in!
En krijg toegang tot dit artikel en andere besloten delen van de website, met o.a. de kennisbank, beeldenbank en onderzoekspublicaties.