Drainageleidingen in bijzondere gevallen

Drainage in of onder infiltratievoorzieningen In gebieden met een slecht doorlatende bodem of een hoge grondwaterstand kan de ontwerper onder infiltratievoorzieningen drainage toepassen. De drainageleiding reguleert de grondwaterstand in de omgeving van de voorziening door het geïnfiltreerde hemelwater af te voeren. Zo zorgt de drainage voor voldoende berging in de bodem en is de voorziening beschikbaar om het hemelwater te bufferen. Doorgaans wordt drainage onder een infiltratievoorziening toegepast wanneer het grondwater zich op minder dan 0,5 m onder de bodem van de voorziening bevindt. De ontwerper kan bijvoorbeeld onder een wadi drainage aanleggen. Drainage onder een wadi kan verschillende functies hebben: water vanuit de slokop afvoeren naar bijvoorbeeld oppervlaktewater of een hemelwaterriool; ervoor zorgen dat het water binnen de voorziening naar de locatie met de beste infiltratiemogelijkheden kan stromen; ongewenst hoge grondwaterstanden in de omgeving van de wadi voorkomen; bij hoge grondwaterstanden het geïnfiltreerde hemelwater naar oppervlaktewater (vertraagd) afvoeren. Ligt de drainage permanent onder de grondwaterstand van het gebied, dan heeft die ook een drainerende functie voor de omgeving van de wadi. Ligt de drainage boven de grondwaterstand van de omgeving, dan is alleen sprake van een drainerende functie voor de wadi zelf. Drainage, verontreinigingen en verstoppingen Bodemverontreinigingen stellen eisen aan de ontwatering. Zeker als de verontreinigingen mobiel zijn, zijn er aanvullende maatregelen nodig (zoals sanering) om te voorkomen dat de verontreinigingen zich verplaatsen. Een gemeentelijke bodemkwaliteitskaart is hiervoor een belangrijke leidraad. Als drainageleidingen verontreinigd grondwater afvoeren, mogen zij dit niet lozen in oppervlaktewater. Overleg met het waterschap (of als zij waterbeheerder is Rijkswaterstaat) in zo’n situatie noodzakelijk. In gebieden waar voor het eerst drainage wordt ontworpen (zoals bij grootschalige herinrichtingen en nieuwbouw), kan de invloed van vuilbelasting tijdens de aanleg en net daarna groter zijn dan later in de gebruiksfase. Met name in gebieden met voedselrijke veen- en kleigronden zal het drainagewater in de eerste jaren na aanleg van de drainage voedselrijker grondwater naar het oppervlaktewater afvoeren. Om de effecten hiervan te beperken, kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, zoals het aanleggen van een watergang met extra waterplanten die nutriënten vastleggen. In gebieden met ijzerrijk grondwater belasten drainagestelsels het oppervlaktewater met extra ijzer. Dit is te herkennen aan de oranje/bruine kleur in het water. Met het aanleggen van bijvoorbeeld een ontijzeringssloot vermindert de ontwerper de effecten op het oppervlaktewatersysteem als dat gewenst is. Met een ringstructuur van leidingen of meerdere lozingspunten worden de gevolgen van een verstopping verkleind. In beide gevallen kan het stelsel het drainagewater immers via een alternatieve route afvoeren.  Drainage-, infiltratie- en transportleidingen: DIT-riool Naast infiltrerende (hemelwater)leidingen en drainageleidingen zijn leidingen met gecombineerde functies in opkomst. Zulke systemen worden ‘DIT-riolen’ genoemd: drainage-, infiltratie- en transportriolen. Wanneer het grondwater laag (genoeg) staat en het begint te regenen, infiltreert het regenwater in de bodem. Bij een groter aanbod dan de infiltratiecapaciteit transporteert de leiding het water naar een volgende voorziening of naar oppervlaktewater. In tijden van (ongewenst) hoog grondwater treedt de leiding in werking als drainageriool. Voor DIT-riolen wordt aanbevolen om met twee leidingen te werken: één leiding met veel berging voor infiltratie boven de representatieve hoge grondwaterstand   (met dus een grote diameter en altijd capaciteit om water te laten infiltreren) en één leiding voor drainage onder de representatieve lage grondwaterstand   om ijzerafzettingen te voorkomen (met een minimale diameter die nodig is voor afvoercapaciteit en onderhoud). Door deze functies te splitsen kunnen beide leidingen optimaal worden ontworpen voor hun functie. Bovendien is inspectie van de infiltratieleidingen goed mogelijk, omdat ze droogvallen. Drainageleidingen en actief grondwaterpeilbeheer Een drainageleiding kan ook worden ingezet om het grondwater aan te vullen in perioden van droogte. Door middel van kleppen of pompen is het drainage-instelniveau in de zomer anders te regelen dan in de winter; in de winter water vasthouden voor perioden van droogte in de zomer. Dit kan vooral meerwaarde bieden als een lage grondwaterstand leidt tot funderingsschade en/of zetting. Ook het tegengaan van het oxideren van veenbodems en het verdrogen van beplanting kunnen aanleiding zijn om grondwater op peil te houden. Voor het inrichten van een actieve grondwateraanvulling heeft het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling een factsheet uitgebracht.