Bedrijfszekerheid en storingen

Oorzaken van storingen kunnen zijn: (onderhoudstoestand van) het gemaal zelf; oneigenlijke lozingen of oneigenlijke belasting van het gemaal (verkeerd gebruik); onderbreking van stroomlevering. Gevolgen van storingen zijn: incidenten: bínnen het systeem (gemaal en rioolstelsel) opgevangen storingen, waarbij het rioolstelsel afvalwater bergt; calamiteiten: buíten het systeem merkbare storingen, zoals overstortingen naar oppervlaktewater (niet door regenval) en afvalwater op straat. Ernstige situaties die bedreigend zijn voor de volksgezondheid, komen in Nederland gelukkig nauwelijks voor. Figuur A Ontwikkeling van pompstoring tot calamiteit bij het voorbeeldgemaalVergroot afbeelding Normaal bedrijf Incident pompstoring: de reservepomp neemt het verpompen van afvalwater over en het waterniveau neemt niet toe. Incident storing gemaal: er wordt geen afvalwater meer verpompt en het rioolstelsel vult zich. Calamiteit: het rioolstelsel raakt geheel vol en stort over naar oppervlaktewater. Bij het ontbreken van een overstort komt afvalwater op straat. Storingen komen nu eenmaal voor bij gemalen. Twee storingen per jaar is acceptabel, zolang dit maar niet leidt tot incidenten of calamiteiten. Indien incidenten of calamiteiten ernstige gevolgen kunnen hebben, moet de storingsfrequentie omlaag. Het beheer kunt u afstemmen op de mogelijke risico’s. Ook milieu- en maatschappelijke overwegingen spelen bij zo’n risicoanalyse een rol. Storingen mogen in principe niet optreden onder normale omstandigheden. Uit kostenoverweging is het beter dat een gemaal storingsvrij functioneert bij een korte levensduur, dan dat deze veel storingen heeft met een lange levensduur (zie tabel A in Correctief en preventief beheer). Als storingen bij een normale belasting optreden, gebeurt dit dus vaak en is de storingsfrequentie hoog. Dat geldt dan ook voor de kosten.  Personele inzet De afhandeling van een serieuze storing betekent voor de storingsdienst twee tot drie uur werk met één persoon. Daarbij komen nog de afhandelingskosten van de beheerder. In Operationeel gemalenbeheer zijn de storingsmeldingen onderverdeeld.  Veel gemaalbeheerders voeren één of twee keer per jaar inspectie en onderhoud uit om de meeste storingen voor te zijn. Ze vervangen daarbij versleten onderdelen. Oudere gemalen hebben vaker onderhoud nodig. Zonder dit extra onderhoud bestaat een verhoogde kans op storingen. Dit geldt ook voor gemalen die lozingen moeten verpompen waarmee bij het ontwerp onvoldoende rekening is gehouden. Voorbeeldgemaal Het voorbeeldgemaal is een gemaal van een gemengd stelsel in een woonwijk van 1.800 inwoners. De omstandigheden in de riolering en het oppervlaktewater zijn zodanig, dat twee storingen per jaar acceptabel zijn. De afvalwaterproductie is 22 m3/h, gedurende twaalf uur per etmaal. De pompovercapaciteit voor de afvoer van neerslag is 78 m3/h. Het rioolstelsel kan onder de laagste overstortdrempel 1.000 m3 afvalwater bergen.  Uit deze gegevens blijkt dat:  de afvalwaterproductie per etmaal 12 x 22 = 264 m3 bedraagt;  de berging in de middag van de vierde dag vol is; als een storing dus niet binnen vier dagen verholpen is, een calamiteit dreigt door het lozen van afvalwater (zonder regenval) op het oppervlaktewater via de overstort. Dit kunt u alleen met noodmaatregelen voorkomen.