Overzicht leerpunten voorbeeldmeetprojecten

Voorbereidingsfase Algemeen Een voorbereiding is niet snel té uitgebreid of té grondig. Besteed ruime aandacht aan het afbakenen en in kaart brengen van het onderzoeksgebied. Een veldbezoek aan de meetlocaties is noodzakelijk voor het opstellen van het meetplan, een V&G-plan en een bestek. De tijd en kosten voor het opstellen van het meetplan verdient u later ruimschoots terug. Meetopzet Wees voorzichtig met debietmetingen in deels gevulde leidingen. De techniek hiervoor is vaak niet voldoende betrouwbaar en robuust. Door op strategische punten in het rioolsysteem niveaumeters met een groot meetbereik te plaatsen, kunt u het vullings- en ledigingsgedrag controleren. Bij overstorten met een hoge oppervlaktewaterstand of bijvoorbeeld een terugslagklep, stankslot of krappe “brievenbus” kunt u het best aan beide kanten van de overstortdrempel meten. Zo kunt u zien of een overstort goed functioneert. Het verzenden van meetdata via sms vergroot de kansen op gaten in de data. Gegevensbeheer Zorg dat in de voorbereidingsfase duidelijk is wie, hoe en waar, welke data opslaat. Raam in de voorbereiding ook de tijd en financiële middelen die nodig zijn om de data te interpreteren en de gewenste informatie te krijgen. Vaak zijn wel mensen en middelen gereserveerd voor de oprichting van het meetnet, maar niet of nauwelijks voor het beheer van het meetnet. Vooral controle en verwerking van de gegevens worden vaak onderschat, waardoor de beruchte “datakerkhoven” ontstaan. Budgetraming Houd er van tevoren rekening mee dat de metingen weleens langer kunnen duren dan gepland. De gangbare meetapparatuur heeft een beperkte levensduur. Afhankelijk van de kwaliteit van de apparatuur moet u rekening houden met een levensduur van gemiddeld vijf tot hooguit tien jaar. Als het meetproject de levensduur overstijgt, moet voldoende vervangingsbudget beschikbaar zijn. Organisatie en verantwoordelijkheden Het geleidelijk laten vervallen, verplaatsen en nieuw oprichten van meetpunten vergt een zorgvuldige administratie. Het gaat om langer lopende projecten waar meerdere mensen bij betrokken zijn. Zorg voor een goede mandatering bij het uitvoeren van gezamenlijke meetprogramma’s, zodat een klein comité de beslissingen voor de dagelijkse voortgang kan nemen en geen tijd verloren gaat. Maak duidelijke afspraken over reactietermijnen en over de procedure als iemand niet reageert. Zorg voor een duidelijke leider en aanjager die zorgt dat het proces niet verzandt. Realisatiefase Contractdocumenten De regels over aansprakelijkheid moeten duidelijk in het aanbestedingsdocument staan. Leg bij voorkeur eisen voor de periodieke controle van de apparatuur in het aanbestedingsdocument vast. Houd de opdrachtnemer ook aan deze eisen. Leg in het bestek de kosten voor de apparatuur én communicatie bij de installateur. Geef in het bestek al aan hoe u de data op de hoofdpost wilt ontvangen. Als dat nog niet bekend is, neem dan op dat degene die de data aanlevert deze in een later stadium moet omzetten naar een nader te bepalen gewenst format. Export van grotere reeksen meetgegevens is vaak nodig voor datavalidatie en -analyse. Leg in het bestek duidelijk de eisen voor dataoverdracht vast. Eis dat het telemetriesysteem binnen een redelijke tijdsduur een export kan maken. Geef in het bestek een voorbeeld van de beoordelingswijze van de data. Dit voorkomt vele tijdrovende discussies. Neem in het bestek op waaraan de data tijdens de duurproef moeten voldoen en wie de kosten betaalt als meerdere duurproeven nodig zijn. Tijdelijke situaties kunnen soms onvoorzien een meer permanent karakter krijgen. Leg daarom schriftelijk afspraken en verantwoordelijkheden voor overdrachtsituaties vast. Realisatie door de aannemer Maak na de aanbesteding met de installateur een rondgang langs de meetapparatuur. Dit voorkomt veel problemen tijdens de installatie. Leg hierbij duidelijk uit hoe het rioolsysteem functioneert tijdens droog weer en neerslag, en wat de meeldoelstellingen inhouden. Ditzelfde geldt voor de ontwerper van de software. Als de leverancier precies weet wat de bedoeling is, kan hij ook eventuele nuttige alternatieven aandragen. Leg vast aan welke eisen voor veilig werken de leverancier moet voldoen en laat het werk stoppen als u merkt dat hij daaraan niet voldoet. Het vastleggen van de hoogte van de sensorkop is erg belangrijk voor zowel de test op locatie als het vaststellen of meetwaarden binnen of buiten het bereik van de sensor vallen. Controle en oplevering Voer altijd een test op locatie (TOL) uit. Alleen dan weet u of de meetapparatuur een correcte waarde meet. Controleer altijd de datatransmissie van sensor naar telemetriesysteem en let daarbij ook op de goede datum/tijd. Voer vóór oplevering van de installatie altijd een duurproef uit. Er kan pas sprake zijn van opleveringscontrole en overdracht als het gehele systeem werkt. Laat (van de leverancier) onafhankelijke experts de opleveringstests uitvoeren of bijwonen. Laat bij voorkeur ook de uiteindelijke gebruiker het meetnet testen. Betaal de eindafrekening(en) niet vóór oplevering van de meetopstelling en niet vóór uitvoering van het benodigde jaarlijkse onderhoud. Ook leveranciers en installateurs zijn snel geneigd hun aandacht naar een volgend project te verleggen, zodra de apparatuur eenmaal op zijn plek hangt. Operationele fase Organisatie Zorg voor regelmatig overleg (bijvoorbeeld elke drie maanden) als meerdere partijen bij een meetproject betrokken zijn. Door het regelmatig bespreken van de resultaten blijven alle partijen betrokken bij het meetprogramma. Apparatuur Communiceer duidelijk over taken en verantwoordelijkheden bij onderhoudswerkzaamheden. Laat neerslagmeters periodiek preventief reinigen. Reken op eens per maand. De luchtdrukcompensatie blijkt een zwak punt van drukopnemers. Wees alert op mogelijke afwijkingen veroorzaakt door de luchtdruk. Voorzie in tijdige vervanging van vochtpatronen. Houd bij voorkeur een of meerdere meters in reserve (bij de leverancier). Zo voorkomt u dat een meter bij een defect lang uit de running is. Gegevensbeheer Maak vooraf afspraken over het uitwisselingsformat. Dat verhoogt de efficiëntie van gegevensverwerking aanzienlijk. Grafieken kunnen met een overzicht van de metingen over een langere periode belangrijke informatie geven. Gooi geen data van oude meetapparatuur weg; een lange meetreeks met hiaten kan waardevoller zijn dan een korte foutloze meetreeks. Dagelijks uitlezen en controleren van de data voorkomt dat systemen onnodig lang niet of slecht functioneren. Het bijhouden van logboeken is erg belangrijk om staptrends te verklaren vanuit onderhoudswerkzaamheden. Evaluatie Periodiek bespreken van meetdata dwingt de betrokken partijen regelmatig naar de meetdata te kijken en deze te gebruiken. Zeker bij kleinere gemeenten is vaak onvoldoende kennis en tijd beschikbaar om de meetresultaten te analyseren.