Meerwaarde GWSW: van revisies en up-to-date database naar stresstesten

In dit interview vertellen Ferry Heuvelman (Bodegraven-Reeuwijk) en Bob Zwartendijk (Nectaerra) wat de GWSW-nulmeting de gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft opgeleverd.

Willen jullie jezelf eerst even kort voorstellen?
Ferry: ‘Ik ben projectleider/beheerder (afval)watersystemen van de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, een gemeente met bijna 34.000 inwoners in het veenweidegebied van Zuid-Holland. Ik voer o.a. rioleringsprojecten uit en doe het gegevensbeheer van ons rioolstelsel, dat bestaat uit zo’n 95 km gemengd stelsel, bijna 40 km dwa-riolering, 35 km hwa-riolering, 120 km pers- en drukleiding, 49 rioolgemalen en ruim 1.400 pompunits.’

Bob: ‘Ik ben hydroloog en adviseur stedelijk waterbeheer bij adviesbureau Nectaerra en een deel van mijn tijd ook onderzoeker/docent op ons vakgebied. Vanuit Nectaerra doe ik naast advisering ook modellering en data-analyse, en vanuit die rol heb ik in 2018 de masterclass tot GWSW-adviseur bij Stichting RIONED gedaan.’

Wat was de aanleiding om met het GWSW te gaan werken?
Ferry: ‘De gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft zich het doel gesteld om een nieuw BRP op te stellen. Daarnaast ligt er voor de gemeente net als voor alle gemeenten de verplichting om stresstesten uit te voeren in het kader van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie. Ter voorbereiding op deze werkzaamheden hebben we kennisgemaakt met Nectaerra, die op dat moment bij Stichting RIONED met de Masterclass GWSW aan de slag waren.’

‘Voorafgaand aan deze gesprekken hadden we al geconstateerd dat er binnen onze rioolbeheerdatabase nog winst te behalen viel. Nectaerra leek ons een goede partij om ons daarbij te helpen met advies en het doorvoeren van verbeteringen. Voordat besloten werd dat we onze database zouden gaan conformeren aan het GWSW, zijn we eerst aan de slag gegaan met het verwerken van de revisies en het op orde brengen van ontbrekende gegevens. Dat was nog best een klus, maar daar was nu een mooie aanleiding voor.’

Bob: ‘Gemeentelijke beheerders hebben veel op hun bordje en hebben vaak een concrete aanleiding nodig om revisies te verwerken en een verbeterslag te maken in hun data. Die verbeterslag is overigens wel belangrijk, want op basis van die data doe je analyses en maak je allerlei beslissingen, met soms forse kosten en investeringen tot gevolg. Dat wil je uiteraard wel doen op basis van de goede informatie.’

Ferry: ‘Gaandeweg het proces van het verwerken van de revisies tot het conformeren van de database aan het GWSW zijn onze ogen aardig geopend, niet alleen omtrent de typeringen uit het GWSW maar ook over de inhoud van de database en welke (on)nauwkeurigheden in de loop der jaren in de database zijn geslopen. In samenwerking met Nectaerra hebben we, meer dan 60.000 foutmeldingen verwerkt, uiteraard ook veel in bulkwijzigingen.’

60.000 foutmeldingen, wat was daar aan de hand?
Bob: ‘Zoals Ferry zegt, dit was leerzaam, ook omdat de database vooraf helemaal niet zo slecht was. Veel meldingen die de controle op typeringen, termen, kenmerken en bandbreedtes op basis van het GWSW aan het licht bracht, waren snel te verhelpen. Met een paar zoek-en-vervang- en vulacties waren ruim 40.000 foutmeldingen eenvoudig verholpen. Een paar duizend meldingen vroegen om iets meer werk, maar uiteindelijk bleven maar een paar honderd meldingen over waarvoor écht onderzoek of inmeten nodig was om ze op te lossen.’

Ferry: ‘Inderdaad, dan blijkt het allemaal best mee te vallen. Een aantal locaties (bijvoorbeeld b.o.b.’s) en overstorten zijn opnieuw ingemeten om de database aan te vullen, inclusief hydraulische gegevens van de overstorten. Ik zie dat trouwens niet als extra werk, het leverde ook meteen al wat op. Want naast een up-to-date database die nu volgens het GWSW gevuld is, heeft dit proces ons ook bijzondere inzichten gegeven in ons rioolstelsel. Op basis hiervan hebben we buiten daadwerkelijk aanpassingen kunnen uitvoeren om gescheiden stelsels te optimaliseren en om afvoer tijdens extreme neerslag langs de kortste weg naar het oppervlaktewater te sturen om overlast te voorkomen. Een onverwachte en erg prettige bijvangst.’

‘Een ander groot voordeel van een goed ingerichte database zijn revisiemogelijkheden buiten en modellering van daarbij behorende klimaatscenario’s en eventuele (her)inrichting van het maaiveld. Dat is een uitdaging die we in 2020 aannemen!’

Bob: ‘Als de data GWSW-conform zijn, kan je vanuit de beheerdatabase eenvoudig een rekenmodel maken en vlot analyses uitvoeren (o.a. via het nieuwe HydX-uitwisselformaat). Daar verbetert de database ook weer van en zo worden beheer- en investeringsmaatregelen ook weer beter onderbouwd.’

Wat zeggen jullie tegen andere gemeenten?
Ferry: ‘Ik denk dat andere gemeenten zodra hun beheersoftware de GWSW-uitwisseling ondersteunt, ook de moeite moeten nemen om de validatie te doen en hun dataset te verbeteren. Dat kost een paar dagen, maar levert direct al wat op. In onze regio brengen we als gemeenten en waterschap de datasets ook bij elkaar en dan krijg je er met z’n allen plezier, betere analyses, beter beheer en dus beter functionerende stelsels van.’

Bob: ‘Daar heb ik weinig aan toe te voegen, behalve dat GWSW-adviseurs als ik graag bereid zijn de gemeenten, waterschappen en regio’s te ondersteunen die zelf de tijd en kennis missen. De GWSW-standaard is klaar voor gebruik en helpt echt.’

Meer informatie over GWSW-adviseurs