Repressieve handhaving

Afstemming toezicht gemeente en waterbeheerder Bij bedrijven mogen verschillende overheden toezicht houden. De gemeente of de omgevingsdienst (of de regionale uitvoeringsdienst) houdt toezicht op naleving van de milieuregels op grond van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal), inclusief de regels voor lozen in het riool. De waterbeheerder (het waterschap of Rijkswaterstaat) doet dat voor de regels van het Bal voor directe lozingen in oppervlaktewater. Maar de waterbeheerder is ook bevoegd om toezicht te houden op lozingen in het riool van vergunningplichtige bedrijven. De waterbeheerder kan immers de gevolgen ondervinden van overtredingen van die vergunningen, doordat het riool uitkomt bij de rwzi of in oppervlaktewater. Daarom is voor de handhaving goede afstemming noodzakelijk. Gezamenlijk handhaven bij vergunningplichtige bedrijven De gemeente en de waterbeheerder kunnen bijvoorbeeld afspreken dat zij gezamenlijk optreden bij vergunningplichtige bedrijven. Zo is goed denkbaar dat bij vergunningplichtige bedrijven de toezichthouder van de waterbeheerder en de toezichthouder van de gemeente (of omgevingsdienst) samen een bedrijf bezoeken dat (vermoedelijk) een overtreding heeft begaan. Maar de toezichthouders van de waterbeheerder zijn niet bevoegd om handhavend op te treden tegen overtredingen van de regels voor lozingen in de riolering. Dat mag alleen de toezichthouder van de gemeente of de omgevingsdienst doen. Bevoegdheden waterbeheerder bij indirecte lozingen Hoewel de waterbeheerder niet bevoegd is om handhavend op te treden tegen onrechtmatige lozingen in de riolering, kan hij wel een verzoek tot handhaving doen bij de gemeente (of de  omgevingsdienst). Bij een calamiteit kan de waterbeheerder de gemeente verzoeken om de veroorzaker van de calamiteit te verplichten maatregelen te treffen om de nadelige gevolgen voor de werking van de rwzi te beperken of weg te nemen (art. 19.4, lid 4, Ow). De gemeente moet dat verzoek onmiddellijk opvolgen. Integrale handhaving: provincie coördineert In de Omgevingswet ligt de nadruk op integrale handhaving. Dit houdt in dat toezichthouders behalve milieu- en wateraspecten bijvoorbeeld ook handhavingsaspecten vanuit bouw- en woningtoezicht meenemen. Zo worden bij het toezicht op lozingen ook de bepalingen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) of het omgevingsplan meegenomen. Denk daarbij aan controle op foutieve rioolaansluitingen. De Omgevingswet dwingt ook tot regelmatig overleg en (daarmee) afstemming tussen de overheden die belast zijn met handhaving van het omgevingsrecht. De provincie vervult hierin een coördinerende rol (art. 2.18, lid 1, onderdeel a, Ow). Zij moet in elk geval regelmatig overleg organiseren tussen alle overheden die binnen de provincie omgevingsregels moeten handhaven.   Handhavingsbesluit zorgplicht: duidelijk en concreet formuleren Ook overtredingen van de zorgplicht voor milieubelastende activiteiten zijn handhaafbaar. Maar dan moet de gemeente in haar handhavingsbesluit wel duidelijk maken aan welke eisen de betrokkene moet voldoen. Dit blijkt uit meerdere uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS), bijvoorbeeld ABRvS zaaknr. 201012817/1/M1, 2011. In laatstgenoemde zaak oordeelt de ABRvS dat bestuursrechtelijke handhavingsmaatregelen vanwege overtreding van de zorgplicht uitsluitend mogelijk zijn als het handelen of nalaten van het bedrijf onmiskenbaar in strijd is met de zorgplicht. Als het bevoegd gezag dan een bestuursrechtelijk handhavingsbesluit neemt, moet dat besluit wel duidelijk en concreet geformuleerd zijn. En wel zodanig dat degene tot wie het handhavingsbesluit is gericht, precies weet wat hij moet doen of nalaten om de aangekondigde dwangmaatregelen te voorkomen. Dit met het oog op de aan de last verbonden verstrekkende gevolgen.