Opinie Jeroen Langeveld

Stedelijk waterbeheer wordt steeds kleurrijker (Gastopinie)

Publicatiedatum 06 juni 2019
Opinie - Jeroen Langeveld

Grijs, groen, blauw, rood. Gaat het u al duizelen? Volgens gastcolumnist Jeroen Langeveld is de uitdaging om de zorg voor stedelijk water vanuit een integrale, kleurrijke blik vorm te geven en alle rollen daarin een plaats te geven.

Wie de vakliteratuur een beetje bijhoudt, zal het intussen duizelen. Groen-blauwe netwerken moeten de plaats innemen van grijze, ondergrondse infrastructuren. Zwartwaterbehandeling inclusief keukenafval neemt bij de decentrale systemen alweer de plaats in van de aparte verwerking van bruin (faeces) en geel (u raadt het al). De concepten volgen elkaar in rap tempo op en voordat u als stedelijk waterbeheerder kunt inhaken is er alweer een nieuw concept in zwang. 

De nieuwe concepten zijn niet alleen het gevolg van de voortdurende maatschappelijke druk op innovatie. Het traditionele concept van gemengde riolering met randvoorzieningen bij riooloverstorten en een afvalwaterzuiveringsinrichting kent nu eenmaal inherente beperkingen die steeds duidelijker naar voren komen door een aantal grote ontwikkelingen. Denk aan de maatschappelijke druk op doelmatigheid, het ondervangen van de effecten van klimaatverandering en het streven naar duurzaamheid.

Doelmatigheid

Doelmatigheid krijgt in de sector steeds meer vorm via assetmanagement, dat kosten, prestaties en risico’s onderling balanceert. Op lange termijn is dit een goede werkwijze. Maar momenteel is bij assetmanagement sprake van een onbalans. Er is gebrek aan inzicht in risico’s (de Risicodatabank Stedelijk Water moet hierin verandering brengen) en aan vastgestelde te leveren prestaties (we komen uit een tijd waarin rioolstelsels alleen modelmatig, dus theoretisch, werden beoordeeld en hebben nog steeds geen eenduidige prestatie-indicatoren ontwikkeld). De consequentie is een eenzijdige focus op kosten.

Het voorbeeld ‘relining’ laat treffend zien tot welke onbedoelde gevolgen dit kan leiden. Relining is een goede maatregel om kosten te besparen op vervanging van het hoofdriool en de kans op falen van dit hoofdriool te beperken. Nadeel is dat alleen wordt gekeken naar de te leveren prestatie van de buis. Er wordt voorbijgegaan aan de bijdrage die rioolvervanging ook levert aan de kwaliteit van de bovenliggende weg en de kans die rioolvervanging biedt om tegelijk de openbare ruimte te verbeteren (en daarmee de ontwikkeling van groen-blauwe netwerken te versnellen).

Klimaatverandering

Klimaatverandering is een ontwikkeling die de sector dwingt om de balans tussen riolering en wegen (grijs), parken en grasvelden (groen), bebouwing (rood) en oppervlaktewater (blauw) te herstellen. Een belangrijk deel van de klimaatopgave die volgt uit de stresstest, is immers nodig doordat de bebouwing en openbare ruimte niet waterproof zijn ingericht.

Duurzaamheid

Bij duurzaamheid, ofwel circulariteit, lopen met name de waterschappen voorop. De eerste stappen hierin zijn de energiefabriek en grondstoffenfabriek. Het droomscenario van de waterschappen was dat gemeenten binnen afzienbare tijd alle neerslag en rioolvreemd water van het riool zouden afhalen. Na de droge zomer van 2018 zie je hierin nu al een kentering, waarbij de rwzi ook als ‘zoetwaterfabriek’ wordt gezien. In die laatste ontwikkeling is elke druppel juist weer welkom.

Integrale blik

Uiteindelijk komen alle ontwikkelingen bij u als stedelijk waterbeheerder samen. U moet inspelen op deze ontwikkelingen en daarbij een bepaalde rol kiezen. Wordt het een rol als assetmanager met een focus op het optimaal benutten van de infrastructuur gedurende de levensduur? Of wordt het de rol van partner in de afvalwaterketen, die maximaal inspeelt op de wensen vanuit de afvalwaterzuivering gericht op hergebruik en duurzaamheid? Of wordt het toch de rol van regisseur in de openbare ruimte, die maatregelen aan grijs, groen, blauw en rood optimaal op elkaar afstemt? Hoe dan ook, elke rol vraagt om andere kennis en vaardigheden, terwijl de invulling grote invloed heeft op de manier waarop de zorg voor het stedelijk water wordt ingericht. De uitdaging is om de zorg voor stedelijk water vanuit een integrale, kleurrijke blik vorm te geven en alle rollen daarin een plaats te geven.

Meer informatie over de Risicodatabank Stedelijk Water.

Meer informatie over achtergronden bij toekomstige ontwikkelingen stedelijk waterbeheer.

Jeroen Langeveld, Partners4UrbanWater/TU Delft

Reacties zijn welkom per e-mail.

Alle opinies