Vrijvervalriool ontwerpen

Bij bemalen vrijvervalriolen wordt gebruikgemaakt van een pomp. Deze pomp wordt gebruikt voor het verpompen van grondwater en hemelwater, of van vuilwater naar een rwzi. Hemelwaterriolen in een gescheiden stelsel zijn vaak onbemalen vrijvervalriolen. Ingezameld hemelwater stroomt dan onder vrijverval naar een infiltratievoorziening of naar oppervlaktewater. Ook drainageriolen die onder vrijverval in oppervlaktewater lozen, zijn onbemalen vrijvervalriolen. Bemalen vrijvervalriolen Locatie en functie De locatie vormt een belangrijk punt bij het ontwerp van riolen en het gemaal. Het water moet via het riool zoveel mogelijk in een rechte, doorgaande lijn kunnen afstromen naar het gemaal. De locatie van de inzamelsystemen van water en de plek waar het water naartoe moet stromen bepalen in principe de locatie en de route van een vrijvervalriool. Daarnaast moet de ontwerper rekening houden met de ligging van andere voorzieningen en bijvoorbeeld de plaats van bomen. Als afstand tot nutsvoorzieningen kan de ontwerper 1 tot 1,5 m vanuit het hart van het riool aanhouden. Als afstand tot particuliere percelen vanuit het hart van het riool kan de ontwerper 3 m aanhouden, en als afstand tot bomen 1,5 tot 4 m, afhankelijk van de wortelstructuur van de betreffende boom (specifieke normen zijn opgenomen in NEN7171; normen voor ondergrondse netten). Afschot Vrijvervalriolen liggen onder afschot  , waardoor het eind van een vrijvervalriool vaak flink lager ligt dan het begin ervan. De minimale gronddekking is afhankelijk van de diameter van de leiding en wordt in het programma van eisen omschreven. Gangbaar is een gronddekking van minimaal 1 m op de leiding. In specifieke gevallen wordt hiervoor meer of minder gehanteerd. Het afschot is bepalend voor de stroomsnelheid van water in het riool. Een te lage stroomsnelheid leidt tot afzettingen en mogelijk verstoppingen in de buis. Hoge stroomsnelheden leiden tot het woelen van water dat leidt tot mogelijk versnelde aftakeling van het riool. Dit moet voorkomen worden. Het afschot in hemelwaterriolen is minimaal 1:1000. Het afschot voor beginstrengen van gemengde riolen moet minimaal 1:300 zijn, wat naarmate er meer wateraanbod is wat af mag nemen. Flauwer dan 1:1000 komen ze niet te liggen. Voor vuilwaterriolen wordt begonnen met een afschot van 1:250. Ook vuilwaterriolen hebben bij grote debieten een afschot van minimaal 1:1000. De hoeveelheid water die tot afstroming komt, en daarmee het benodigde aantal bovenstroomse aansluitingen en de omvang daarvan zijn bepalend voor het afschot. Soms is het nodig om routes van vrijvervalriolen aan te passen vanwege de aanwezigheid van andere (nuts)voorzieningen, bomen en perceelgrenzen. Daarbij is het noodzakelijk om het afschot opnieuw te bepalen. Ruimtebeslag en dimensionering Voor vuilwaterriolen worden diameters vanaf 200 mm gebruikt. Voor hemelwaterriolen en gemengde riolen diameters van minimaal 250 mm. Bij deze diameters is het nog goed mogelijk om inspecties, reinigingen en reparaties uit te voeren. De hoeveelheid water die moet worden afgevoerd, bepaalt de benodigde capaciteit van het riool. Op basis hiervan kunt u beoordelen of er grotere leidingen moeten komen. Als de ontwerper inschat dat er aanzienlijk grotere leidingen nodig zijn dan leidingen met de minimale diameters om ingezameld afval- of hemelwater te transporteren, zal hij dit al moeten meenemen in het functioneel ontwerp. Om zicht te krijgen op het ruimtebeslag zal de ontwerper de ordegrootte van de benodigde diameters al in het schetsontwerp bepalen. Onbemalen vrijvervalriolen Locatie en functie Voor het afvoeren van hemelwater wordt ook wel gebruikgemaakt van onbemalen vrijvervalriolen. Hierbij maakt het in principe geen verschil of deze boven of onder het streefpeil   liggen van het oppervlaktewater waarop ze lozen. Wel is het beheer en de inspectie wat betreft foutaansluitingen van een droogstaand hemelwaterriool eenvoudiger. Een droogstaand hemelwaterriool heeft bovendien als voordeel dat er geen rotting in stilstaand ondergronds water ontstaat. Een droogstaand hemelwaterstelsel heeft daarom vaak de voorkeur. Afschot, ruimtebeslag en dimensionering Ontwerpaspecten zoals afschot en diameter zijn voor onbemalen vrijvervalriolen vergelijkbaar met die van bemalen vrijvervalriolen. In de praktijk zijn sommige situaties nu anders. Zo liggen sommige riolen in west Nederland vlak en verdronken. Samenhang in watersysteem Vrijvervalriolen zijn onderdeel van een watersysteem dat bescherming biedt tegen wateroverlast. In het programma van eisen leest u welk beschermingsniveau als uitgangspunt is gekozen. De gekozen diameters en lengtes van de buizen en de gekozen routes bepalen samen met de andere voorzieningen, zoals oppervlaktewater en het wegprofiel, de capaciteit om hemelwater te verwerken. Bij het toetsen van extreme neerslagsituaties beschouwt de ontwerper de ontworpen voorzieningen daarom in samenhang.