Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) bevat de regels over onder andere milieubelastende activiteiten en de daarbij horende lozingsactiviteiten in oppervlaktewater. Daarnaast bevat het Bal de regels over activiteiten bij de rijkswateren. Denk bijvoorbeeld aan het bouwen in de uiterwaarden van de grote rivieren of aan of op het strand.

In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) staan de regels voor het bouwen, verbouwen en slopen van bouwwerken. Het Bbl bevat alleen technische eisen. De vergunningplicht voor bouwen die in het Bbl staat, wordt daarom ook wel de omgevingsvergunning voor de technische bouwactiviteit genoemd.

Voor de vergunningplichten die het Rijk heeft ingesteld, staan de aanvraagvereisten in hoofdstuk 7 van de Omgevingsregeling. De beoordelingsregels (wanneer wordt de vergunning verleend of geweigerd) staan in hoofdstuk 8 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). De omgevingsvergunning voor de technische bouwactiviteit wordt bijvoorbeeld alleen verleend als het bouwwerk voldoet aan de technische regels van het Bbl. En de omgevingsvergunning voor de milieubelastende activiteit mag alleen worden verleend als het bedrijf voldoet aan de beste beschikbare technieken (BBT).

Decentrale vergunningplichten

Gemeenten, waterschappen en provincies stellen zelf ook vergunningplichten in. Gemeenten doen dat in het omgevingsplan. De vergunningplichten die in het omgevingsplan staan, worden omgevingsvergunningen voor een omgevingsplanactiviteit genoemd, afgekort tot OPA. Voor iedere OPA-vergunning die de gemeente instelt, regelt de gemeente ook:

de aanvraagvereisten: welke gegevens moet een initiatiefnemer aanleveren bij de aanvraag van de OPA-vergunning?
de beoordelingsregels: op grond van welke criteria zal de gemeente de OPA-vergunning verlenen of weigeren?

De activiteiten die de gemeente regelt, kunnen samenvallen met de activiteiten die het Rijk regelt. Het is bijvoorbeeld mogelijk om in het omgevingsplan een milieubelastende activiteit die het Rijk met algemene regels heeft geregeld in het Bal, in het omgevingsplan alsnog vergunningplichtig te maken. Een aanvullende vergunningplicht boven op de rijksregels dus. De bruidsschat voor het omgevingsplan bevat een paar voorbeelden van zulke aanvullende vergunningplichten. Zoals de vangnetvergunningplicht voor lozen in het riool.

De omgevingsvergunning onder de Omgevingswet