Het omgevingsplan en het DSO

Met de Omgevingswet verandert er ook op digitaal gebied veel. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) biedt digitale ondersteuning voor de uitvoering van de wet. Het DSO is in feite de vervanger van zowel het Omgevingsloket Online (OLO) als ruimtelijkeplannen.nl, en heeft de vorm van een nieuw omgevingsloket. De voornaamste functie van het stelsel is het verbeteren van de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Het Rijk zorgt ervoor dat de digitale functionaliteit drie hoofdfunctionaliteiten bevat: regels op de kaart, een vergunningcheck en aanvragen. Met de functionaliteit 'regels op de kaart' wordt beoogd dat iedereen de regels en de informatie die gelden op een specifieke locatie kan bekijken. Dit gebeurt door 'annotaties' (kenmerken) aan de regels toe te voegen. De belangrijkste annotaties zijn 'locatie' (het gebied waarbinnen een bepaalde regel geldt) en 'activiteit' (deze annotatie wordt gebruikt voor de vergunningcheck en de aanvraag van functionaliteiten).  Met de functionaliteit 'vergunningcheck' kan een initiatiefnemer, net als in het oude OLO, door een reeks vragen te beantwoorden te weten komen of hij een bepaald idee mag uitvoeren op een bepaalde locatie. Op basis van de gegeven antwoorden leidt de vergunningcheck de initiatiefnemer naar de juiste uitkomst, bijvoorbeeld een vergunningplicht of een meldingsplicht. Het verschil met het OLO is dat het beheer van de vergunningchecks nu bij de gemeente zelf komt te liggen: gemeenten moeten zelf de vergunningcheck aanleveren bij het DSO als de juridische regels in het omgevingsplan worden gewijzigd. Binnen de functionaliteit 'aanvragen' kan een initiatiefnemer een vergunning aanvragen of een melding doen. Deze functionaliteit is direct te vinden binnen het DSO, maar ligt ook in het verlengde van de vergunningcheck. Wanneer de vergunningcheck een bepaalde uitkomst geeft, kan er vervolgens voor die uitkomst direct een aanvraag worden gedaan. Het aanvraagformulier moet, evenals de vergunningcheck, door de gemeente zelf worden samengesteld. Wel is het zo dat er voor de activiteiten die in de zogeheten bruidsschat worden geregeld al aanvraagformulieren beschikbaar zijn. Wanneer de regels wijzigen, moet de gemeente zelf aan de slag met het aanpassen van de formulieren. Digitalisering van het omgevingsplan Om de functionaliteiten van het DSO-lv (de landelijke voorziening van het DSO) te kunnen benutten, moet de gemeente het omgevingsplan digitaliseren. Zoals gezegd, is het voor de functionaliteit 'regels op de kaart' van belang dat de regels in het omgevingsplan zijn voorzien van de juiste kenmerken (annotaties). De annotatie met een locatie zorgt ervoor dat gebruikers van 'regels op de kaart' kunnen zoeken naar de regels die gelden op een bepaalde locatie. Regels die voor die locatie niet relevant zijn, zal het DSO dan niet tonen. De annotatie 'locatie' is dus bedoeld om het werkingsgebied van iedere regel te kunnen tonen in het DSO-lv. Op basis van de activiteit-annotatie kunnen gebruikers te weten komen welke regels er gelden voor een bepaalde activiteit. Een gemeente kan bijvoorbeeld door de activiteit 'kabel of leiding aanleggen' te annoteren ervoor zorgen dat iemand die een leiding wil aanleggen, alleen de relevante regels te zien krijgt. Naast 'locatie' en 'activiteit' zijn er nog meer kenmerken die bij de regels kunnen worden geannoteerd, zoals de activiteitregelkwalificatie (met waarden als vergunningplicht, meldingsplicht, toegestaan) en het thema (met waarden als bodem of geluid). De volledige lijst van mogelijke annotaties is opgenomen in de STOP TPOD documentatie. De gemeente is zelf verantwoordelijk voor het annoteren van de regels. Binnen de gemeente zullen veelal verschillende personen of afdelingen betrokken zijn bij het annoteren. Naast de juristen die zich bezighouden met de juridische regels in het omgevingsplan, valt hierbij ook te denken aan medewerkers van vergunningverlening, toezicht en handhaving, medewerkers van de afdeling communicatie en gis-specialisten. Voorbeeld regel met annotaties Regel: Artikel x.x Aanwijzing vergunningplichtige gevallen openbaar gebied Het is verboden zonder omgevingsvergunning een kabel of leiding aan te leggen, in stand te houden of te verwijderen in openbaar gebied. Annotaties: Locatie: 'openbaar gebied'. Activiteit: 'kabel of leiding aanleggen, in stand houden of verwijderen'. Toepasbare regels Ook voor de functionaliteiten 'vergunningcheck' en 'aanvragen' is digitalisering van het omgevingsplan nodig, maar dan op een andere manier. De (juridische) regels uit het omgevingsplan moeten daarvoor worden omgezet in toepasbare regels (vergunningchecks en indieningsformulieren). De toepasbare regels staan verder los van het 'echte' omgevingsplan en moeten ook afzonderlijk worden aangeleverd aan het DSO-lv. Het proces van het maken van toepasbare regels hoeft daarom niet per se gelijk te lopen met het proces van het maken van de juridische regels. Ook voor het maken van toepasbare regels geldt dat er verschillende disciplines bij betrokken moeten zijn. Het is in ieder geval handig om de medewerkers van vergunningverlening, toezicht en handhaving en medewerkers van de afdeling communicatie hierbij te betrekken.