Werken in besloten ruimten

In de praktijk is een besloten ruimte een ruimte waar gevaar bestaat voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie (VBVBE). De definitie van een besloten ruimte is niet wettelijk vastgelegd. De term is dus toepasbaar op elke plaats waar, om wat voor reden dan ook, de atmosfeer voor mensen schadelijk kan zijn. Over het algemeen is een besloten ruimte een door nauwe grenzen bepaalde afgesloten ruimte met de volgende kenmerken: de afmetingen en toegangen van de ruimte zijn meestal klein, wat een normale werkhouding en het contact met de omgeving bemoeilijkt; mogelijke aanwezigheid van gevaarlijke stoffen, waarbij kleine hoeveelheden al snel gevaarlijke concentraties vormen; meestal ontbreekt natuurlijke ventilatie en is kunstmatige ventilatie moeilijk aan te brengen; meestal ontbreekt dagverlichting en mag u elektrische verlichting alleen onder bepaalde voorwaarden gebruiken (explosieveilig en/of spatwaterdicht; aangepast voltage); in geval van nood is de vluchtweg moeilijk te bereiken, dus bij een ongewenste gebeurtenis is hulpverlening moeilijk; Registratie van de metingen noteert u in het logboek of in de vergunning. bepalen van de ruimte; beoordelen van de gevaren; nemen van maatregelen. Gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie (Arbobesluit, artikel 4.6) a.  Indien kan worden vermoed dat werknemers bij verblijf in een ruimte kunnen worden blootgesteld aan stoffen in een zodanige mate dat daardoor gevaar bestaat voor verstikking, bedwelming of vergiftiging dan wel brand of explosie, mag een werknemer zich niet in die ruimte begeven voordat uit een adequaat onderzoek is gebleken of dat gevaar aanwezig is. b.  Indien uit het onderzoek, bedoeld in het eerste lid, blijkt dat het gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie aanwezig is, worden doeltreffende maatregelen genomen zodat de werknemers die ruimte zonder genoemde gevaren kunnen betreden. Indien in een ruimte als bedoeld in het eerste lid, direct gevaar ontstaat, worden doeltreffende maatregelen genomen zodat de werknemers die deze ruimte hebben betreden, deze terstond kunnen verlaten. Voor het werken in besloten ruimten is een systematische werkwijze essentieel: bepalen van de ruimte; beoordelen van de gevaren; nemen van maatregelen. Controlelijst In het Veiligheidsvoorschrift Veilig werken in riolen vindt u een controlelijst wanneer u riolen mag betreden. Deze categorisering geldt ook voor met riolen vergelijkbare elementen van gemalen, zoals de ontvangkelder en natte pompenkelders. Door de vele verschijningsvormen van gemalen en gemaalgebouwen, is een standaardbenadering niet mogelijk. Hoofdlijnen De hoofdlijnen bij werken in besloten ruimten zijn: tref waar nodig verkeersmaatregelen; stel de besloten ruimte veilig; laat een meetbevoegd medewerker continu (explosiviteit,) zuurstof en H2S meten en houd daarvan een registratie bij; zorg waar nodig voor ventilatie en geforceerde afzuiging (alarm bij storing); zorg waar nodig voor persoonlijke beschermingsmiddelen, waaronder onafhankelijke adembescherming; zorg voor een veiligheidswacht (eigen deskundige medewerker) met geschikte communicatieapparatuur (let op: mobiele telefoons zijn meestal niet explosiebeveiligd en daarom in besloten ruimtes niet toegestaan); hanteer de regels voor werktijden (werktijdenbesluit). Meet vooraf altijd of er voldoende zuurstof aanwezig is en of de concentratie zwavelwaterstof (H2S) en explosieve gassen niet te hoog is. Is er onvoldoende zuurstof, dan moet u goed ventileren en opnieuw meten. Als ventilatie niet helpt, moeten opgeleide en lichamelijk gekeurde medewerkers met onafhankelijke adembeschermingsmiddelen de werkzaamheden uitvoeren. Is dit niet mogelijk en moet u toch die ruimte betreden, dan moet u arbeidsmiddelen gebruiken die het betreffende gevaar niet zelf kunnen veroorzaken, zoals niet-explosieveilig elektrisch gereedschap. Ook moet de werkgever persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar stellen en deze dienen gebruikt te worden. Alleen daarvoor opgeleid/gecertificeerd personeel mag onafhankelijke adembescherming gebruiken. Minimaal drie mensen moeten de werkzaamheden uitvoeren, waarvan twee met een brevet. Bij werkzaamheden in een besloten ruimte is altijd een veiligheidswacht nodig. De veiligheidswacht mag de besloten ruimte bij een ongeval niet betreden om zijn collega te hulp te schieten, want daarmee brengt hij mogelijk ook zichzelf in gevaar. De veiligheidswacht is verplicht van buitenaf te helpen of moet anderen alarmeren. Met adequate bescherming en hulpmiddelen mag hij pas een reddingsactie uitvoeren. Als er rioolwater aanwezig is en waterstofsulfide (H2S-gas) kan ontstaan, is in de directe omgeving van de opening al gevaar voor bedwelming. Tijdens betreding moet u regelmatig opnieuw meten en daarvan een registratie bijhouden. Zorg bij betreding ook steeds voor een man-wacht. In de praktijk blijkt dat deze interpretatie nog niet tot alle gemeentelijke beheerders is doorgedrongen. Is een rioolgemaal een besloten ruimte? Ruimten in gemalen moet u beoordelen op de gevaren voor VBVBE. Maak hiervoor een overzicht van alle besloten ruimten en aan welke criteria deze dienen te voldoen. Hieruit volgen maatregelen die u moet nemen om de verschillende ruimten te mogen betreden. Is een ruimte niet beoordeeld of is de beoordeling niet beschikbaar? Merk deze dan aan als een ruimte met gevaar voor VBVBE. Hierbij gelden de maatregelen volgens artikel 4.6 van het Arbobesluit. Welke maatregelen u moet treffen, in welke mate en hoe, bepaalt u met een RI&E. Deze dient een deskundige op te stellen en een Arbodienst te toetsen.   De veiligheidskundige kan de betreffende ruimten als bijzondere ruimten aanmerken. Om hierin veilig te kunnen werken, moet u specifieke veiligheidsvoorzieningen treffen. Voordeel hiervan is dat u geen formulieren ‘werkvergunning’ en/of ‘betreden besloten ruimten’ hoeft aan te maken. U kunt ook zonder registratie aan de wettelijke eisen voldoen. Bijvoorbeeld bij een ‘droge’ kelder met een vaste trap (volgens het Bouwbesluit) onder een ‘normale werkruimte’, die via een ‘normale toegang’ te betreden is (bijvoorbeeld een zeer groot gemaal met kantoorruimte erboven). Er is continu voldoende afzuiging en ventilatie. De medewerkers hebben adequate persoonlijke en/of vast opgestelde gasdetectoren. Maatregelen om risico’s te beheersen In de praktijk komt het erop neer dat u maatregelen moet treffen om diverse risico’s te beheersen. Zo kunt u droge kelders voorzien van geforceerde ventilatie met het afzuigpunt bijna op de bodem van de kelder (H2S is bijvoorbeeld zwaarder dan lucht). Een alarm waarschuwt als de installatie buiten werking is (storing). Aan de bovenkant brengt u ventilatieopeningen aan. Alle medewerkers voorziet u van draagbare en/of vast opgestelde detectiemiddelen (O2, H2S en CH4 ; bekend als triple-meting) en spatwaterdichte elektrische voorzieningen. Ook geeft u juiste instructies.   In Arbowetgeving en beleidsregels vindt u de beleidsregels: Maatregelen in ruimten met gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie. Onderzoek in ruimten met gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie.