De afgelopen jaren zijn diverse onderzoeken gedaan naar het contact met water op straat, de aanwezigheid van ziekteverwekkers in water op straat, de infectierisico’s hiervan én mogelijk daaraan gerelateerde gezondheidsklachten (de Man, 2014). Hieruit blijkt dat bij contact met water op straat of opspattend water het risico op maag-darm-, luchtweg- of huidklachten groot is (zie figuur A).

Figuur A Gezondheidsrisico's bij water op straat (Bron: RIVM, bewerkt door Stichting RIONED)

Soorten water op straat

Om wateroverlast te voorkomen, treden bij flinke buien de lozingspunten van de riolering in werking. Als méér hemelwater in de riolering loopt dan het systeem kan bergen en afvoeren, komt water op straat te staan. Bij gemengde riolering kan dan afvalwater op straat komen. Bij gescheiden riolering komt vooral hemelwater op straat te staan, maar dit kan ook verontreinigd zijn door foutaansluitingen of afgespoelde verontreinigingen (vogelpoep e.d.).

Figuur B Uittredend hemelwater (Bron: GAW | Stichting RIONED)

Blootstelling

Water op straat lokt vaak uit tot spelen, varen op straat of elkaar nat spetteren. Maar water op straat bevat ziekteverwekkers die:

van nature in het milieu voorkomen, zoals legionella;
afkomstig zijn van honden- of vogelpoep;
afkomstig zijn van menselijke ontlasting.

Wanneer mensen in contact komen met water op straat, worden ze dus, in meer of mindere mate, blootgesteld aan ziekteverwekkers. Bijvoorbeeld als kinderen in het water spelen of als mensen na wateroverlast hun stoep (of huis) schoonmaken. Door hand-mondcontact kunnen kinderen en volwassenen dit water inslikken en een infectie oplopen (zie het kader hieronder).

Figuur C Water op straat (Bron: GAW | Stichting RIONED)

Mogelijke bronnen van ziekteverwekkers

Water op straat kan vele ziekteverwekkers bevatten, zo blijkt uit onderzoek (De Man, 2014) op 18 locaties in Nederland. De ziekteverwekkers kunnen afkomstig zijn uit drie bronnen:

Rioolwater vanuit gemengde riolering.
Hemelwater afkomstig uit hemelwaterriolering, mét waarschijnlijk .
Afstromend hemelwater dat over daken en de straat spoelt en zo feces meeneemt.

Infectierisico's

In een kwantitatieve microbiologische risicoanalyse heeft Sanitas-Water op basis van het onderzoek van De Man (2014) de volgende infectierisico’s berekend (zie figuur D):

Bij water op straat dat besmet is met afvalwater uit gemengde stelsels: ongeveer 33 van de 100 kinderen.
Bij water op straat afkomstig uit gescheiden stelsels met foutaansluitingen: ongeveer 23 van de 100 kinderen.
Bij water op straat dat besmet is met vogel- of hondenpoep: ongeveer 4 van de 100 kinderen.

Figuur D Risico op infectie bij kinderen en volwassen (Bron: Sanitas)

Maatregelen

Bewoners voorlichten

Om het risico op besmetting te verkleinen, moeten mensen zich bewust zijn van de mogelijke gezondheidsrisico’s van besmet water op straat. U kunt bewoners voorlichten om contact met besmet water op straat te vermijden en zo het risico te verminderen dat zij water inslikken of aerosolen (zeer kleine waterdruppeltjes) inademen. Als mensen toch in contact komen met verontreinigd water op straat (bijvoorbeeld bij het schoonmaken van stoep of huis na wateroverlast), moeten zij effectieve hygiënische maatregelen treffen zoals het dragen van handschoenen en een mondkapje.

Figuur E Risico op inademen opspattend hemelwater (Bron: GAW | Stichting RIONED)

Hotspots aanpakken

Naast voorlichting kunt u per locatie de herkomst van water op straat inventariseren en de mate van blootstelling in kaart brengen. Zo krijgt u een beeld van risicovolle hotspots, de locaties waar maatregelen het meest doeltreffend zijn voor de volksgezondheid. Denk aan het scheiden van schone en vuile waterstromen, het verplaatsen van plekken waar mensen samenkomen (bijvoorbeeld oversteekplaatsen of bushalten) of het ontlasten van de riolering door verhard oppervlak af te koppelen. Dan is het water dat tijdens hevige buien op straat blijft staan een stuk schoner en dus veiliger, of is de kans op blootstelling lager.