Waardengestuurd werken

De enquête is gesloten

De enquête kan niet meer worden ingevuld.

Contact en masterclasses

Wil je komend jaar al ervaring opdoen met waardengestuurd werken en daarbij ondersteuning krijgen vanuit het project? Of wil je weten wat waardensturing voor jouw organisatie kan betekenen? Maak vrijblijvend een afspraak voor een gesprek met de programmaleider via ton.beenen@rioned.org.

Parallel organiseert de Stichting Managing Public Space (MPS) vier masterclasses over waardengestuurd werken. Meld je hier aan.

Toelichting

Platform ISOR verkent samen met gemeenten en kennisorganisaties Stichting RIONED, CROW, NVRD en Koninklijke Vereniging Stadswerk Nederland de wensen voor en ervaringen met waardengestuurd werken. Meerdere gemeenten werken al waardengestuurd voor afstemming en afweging van de belangrijkste maatschappelijke opgaven in de buitenruimte. Vanuit hun enthousiasme willen we nu een landelijke aanpak ontwikkelen. De enquête is een belangrijke eerste stap in deze ontwikkeling.

Landelijke aanpak voor waardengestuurd werken

Water in de openbare ruimte wordt steeds meer gewaardeerd én beconcurreerd. Overheden en zes kennisorganisaties slaan de handen ineen voor een landelijk uniforme aanpak onder de noemer ‘Waardengestuurd werken’. Deze aanpak verbindt maatschappelijke ambities met fysieke realisatie van de grote transitieopgaven in elke wijk. Waardensturing geeft de strategische invulling van jouw assetmanagement en biedt kansen voor effectieve afstemming van lokale prioriteiten.

Grote opgaven

We werken in onze Nederlandse steden en dorpen naast het reguliere onderhoud aan een groot aantal opgaven. Denk daarbij ook aan klimaatadaptatie, energietransitie, omschakeling naar een circulaire economie, realisatie van een betere waterkwaliteit en meer biodiversiteit. Fysieke realisatie met beperkt beschikbare mensen en middelen vraagt om integrale afstemming en tegelijkertijd om steeds scherpere beleidskeuzes. Het is daarom meer dan ooit van belang dat we met elkaar effectief prioriteiten stellen welke opgave in welke wijk nu en in de toekomst het meeste waarde creëert.

Waardensturing

Steeds meer gemeenten gebruiken waardensturing voor prioriteitsstelling binnen de veelheid aan opgaven. Waardensturing is een methodiek voor kiezen op basis van richtinggevende principes. Waardensturing kan tevens het rationele met het emotionele verbinden.

Rationeel meet waardensturing de Maatschappelijke waardering voor de effecten van een gerealiseerde maatregel. Zie onderstaand schema: om de wijk meer klimaatrobuust te maken kunnen wadi’s worden aangelegd. De meerwaarde daarvan is primair het financieel rendement van minder schade. Daarnaast kunnen de wadi’s bijdragen aan mentale gezondheid door meer groen in de wijk.

Vergroot afbeelding

Waardensturing onderbouwt investeringen dus vanuit de vraag hoe goed de openbare ruimte maatschappelijke meerwaarde realiseert op waarden zoals gezondheid, veiligheid, bruikbaarheid, inclusiviteit en duurzaamheid. De waardencreatie meet je met per waarde benoemde indicatoren, maatstaven en meetmethoden. Waardenmonitoring ondersteunt zo de keuzes in het beheerproces (assetmanagement) voor consistente vertaling van de omgevingsvisie - via langetermijnprogrammering van opgaven in de openbare ruimte - naar daadwerkelijke realisatie van projecten in de wijken.

Waardensturing kan ook de inrichting en beheer van de buitenruimte emotioneel verbinden met de door bewoners ervaren identiteit van een stad, dorp of wijk. Waardensturing geeft een basis om in gesprek met betrokkenen gezamenlijk op zoek te gaan naar de echt belangrijke waarden. Met het verhaal van de wijk kunnen bestuurders transparant beleidskeuzes uitleggen. Zo krijgen co-creatie en participatie meer kans omdat alle betrokkenen gezamenlijk nastreven wat als echt belangrijk wordt ervaren. 

Van wildgroei naar uniforme aanpak

Veel organisaties zijn het (waarden)wiel aan het uitvinden of zijn bezig deze te testen en te implementeren. Ook zoeken gemeenten nog naar praktisch bruikbare indicatoren: eenvoudig en eenduidig toetsbaar, passend bij de lokale omstandigheden en onderscheidend voor waardenmeting.

Met een wildgroei aan vormen van waardensturing ontwikkelt praktische toepassing zich minder snel. Meer eenduidigheid in sturing op waarden kan een flinke winst opleveren: denkkracht kan worden gebundeld, we kunnen meer eenduidig communiceren en we kunnen veel eenduidiger dan nu de markt betrekken. Meer uniformiteit in waardenmonitoring maakt op termijn een stevig en erkend fundament zodat we op solide basis scenario’s in kosten en maatschappelijke baten kunnen doorrekenen.

Uniforme monitoring van waarden leidt sneller tot beter inzicht in het rendement van investeringen of beheerscenario’s en daarmee op kortere termijn tot betere keuzes. Voor klimaatadaptatie en vergroening is al ruime praktijkervaring met indicatoren en meetmethoden. Voor andere thema’s moeten deze deels nog worden ontwikkeld. 

Samenwerking en verwacht resultaat

Waardensturing in de openbare ruimte gaat alle disciplines aan en verbindt bij uitstek de sectoren. Het Platform Integrale Samenwerking Openbare Ruimte (ISOR) heeft overheden en kennisorganisaties zoals RIONED, CROW, Stadswerk, NVRD en MPS gebundeld voor maximale synergie bij de ontwikkeling van waardengestuurd werken. Het project een verwachte looptijd tot medio 2027. In 2025 inventariseren we met een financiële bijdrage van het Fonds Fysieke Leefomgeving de wensen en beschikbare bouwstenen voor praktische toepassing van waardensturing met een landelijke enquête en interviews. Volgend jaar gaan we de aanpak toetsen en verder ontwikkelen in praktijksituaties bij gemeenten. Het verwachte eindresultaat is een stappenplan met menukaart voor waardenmonitoring en een bundeling van verhalen over toepassing in de praktijk.