Referentieoppervlak, van mm naar m3 en terug

Voorbeeld


Figuur 1 Rekenvoorbeeld woningperceel

Als voorbeeld kijken we naar een woningperceel van 240 m² met de volgende onderdelen (figuur 1):

Onderdeel	Grondoppervlak in m2
Dakoppervlak voorzijde woning (hellend)	30
Dakoppervlak achterzijde woning (hellend)	30
Dak garage	18
Dak bijkeuken	9
Dak tuinhuis	9
Verharding oprit + tuinpad	60
Verharding terras	19
Voortuin	20
Achtertuin	45
Totaal	240

Waterberging in mm of m³?

In de communicatie over waterberging realiseren (op eigen terrein) wordt vaak alleen de maat in mm genoemd. In de winkel kun je geen infiltratievoorzieningen kopen van 60 mm. Leveranciers rekenen met een volume in m³, dat is 1 kubieke meter (m³) ofwel 1000 liter.

Om een gewenste waterberging (van bijvoorbeeld 60 mm) om te rekenen naar een volume in een infiltratievoorziening, heb je een referentieoppervlak nodig. De meest eenvoudige en eenduidige referentie is het totale perceeloppervlak. Als het (hard) regent, kun je verwachten dat hemelwater op het hele perceel valt. Ten opzichte van het totale perceeloppervlak van 240 m² komt een waterberging van 60 mm dus overeen met een volume van 0,06 m * 240 m² = 14,4 m³, dus 14.400 liter. De formule voor volume = oppervlak grondvlak * (neerslag)hoogte.

Referentieoppervlak is cruciaal

In principe zijn diverse oppervlakken mogelijk als referentieoppervlak voor een infiltratievoorziening van 60 mm:

•   Het totale perceeloppervlak (240 m²);
•   De totale verharding (bestrating + dak) van het perceel met een oppervlak van 175 m²;
•   Het afvoerend oppervlak dat is aangesloten op de riolering: dak woning + dak bijkeuken + dak garage, met een oppervlak van 87 m²; (vaak is het oppervlak van een oprit niet meegeteld in het afvoerend oppervlak omdat het niet op de kadastrale kaart staat);
•   Het afvoerend oppervlak dat is aan gesloten op de infiltratievoorziening, bijvoorbeeld het dak van de achterzijde woning, met een oppervlak van 30 m².

Voor de bepaling van het volume van een infiltratievoorziening maakt het nogal wat uit met welk referentieoppervlak je rekent. Ten opzichte van het dakoppervlak aan de achterzijde woning, komt 60 mm waterberging neer op 1,8 m³ volume in de voorziening, terwijl dat bij 60 mm over het hele perceel 14,4 m³ is.
 
En waar kan het in de communicatie fout gaan? Een infiltratievoorziening met een volume van 1,8 m³ heeft een waterberging van:

•   7,5 mm met als referentie het totale perceeloppervlak;
•   60 mm met als referentie het dakoppervlak aan de achterzijde van de woning.
•   circa 20 mm met als referentie het vastgelegde afvoerende oppervlak;
•   circa 11 mm met als referentie het verharde perceeloppervlak;

Dat zijn grote verschillen en verwarring ligt op de loer.

Mm optellen?

In de praktijk komt het ook voor dat mm waterberging van verschillende voorzieningen op een perceel worden opgeteld. DAT IS NIET VERSTANDIG. Voor dat je het weet tel je appels en peren bij elkaar op. Stel dat je 50 mm waterberging op een dak hebt en 50 mm in een infiltratievoorziening dan heb je totaal GEEN 100 mm waterberging. Ook als je 50 mm waterberging op het dak voor en 50 mm op het dak achter hebt, dan is dat opgeteld ook GEEN 100 mm waterberging. De juiste berekening is als volgt:

•   Die 50 mm waterberging op een dak wordt normaliter berekend ten opzichte van het oppervlak van dat dak. Voor een dakoppervlak van 60 m² komt dat neer op een waterberging van 12,5 mm (50*60/240) ten opzichte van het totale perceeloppervlak.
•   De 50 mm waterberging in een infiltratievoorziening kan berekend zijn ten opzichte van het oppervlak van de aangesloten onderdelen dak garage en terras(verharding), samen 37 m². Dit komt neer op een waterberging van circa 7,7 mm (50*37/240) ten opzichte van het totale perceeloppervlak.

Opgeteld is er dan ruim 20 mm waterberging gerealiseerd op het perceel met het totale perceeloppervlak als het referentieoppervlak. Veel minder dan de optelling van 50+50 = 100 mm.

Waterberging op een dak

Bij de waterberging op een dak zit nog een adder onder het gras…….. Bij nieuwe daken is het mogelijk om een relatief grote waterberging van 150 mm of meer op een dak te realiseren. Deze waterberging werkt echter alleen voor het dakoppervlak zelf en niet voor het omliggende grondoppervlak. Mm waterberging op een dak zijn dus niet zo maar vertalen naar mm waterberging voor een perceel.

Een bergingstekort op de grond kan niet worden gecompenseerd door waterberging op een dak, omdat het water niet vanzelf vanaf de grond het dak op stroomt. Andersom kan wel. Een overschot in waterberging op de grond kan wel worden gebruikt om een tekort aan waterberging op een dak te compenseren. Het water kan tenslotte wel van het dak naar de grond stromen.

Ditzelfde geldt ook voor waterbergingen aan voor- en achterzijde van de woning. Deze bergingen werken niet zo maar samen, tenzij deze oppervlakken met elkaar verbonden zijn door bv. een overloopleiding. Met meerdere dak- en tuinoppervlakken en meerdere waterbergingen op daken en/of voor- en achterzijde van de woning, wordt het al snel ingewikkeld. Dan verstandig om alles te berekenen in m³ of liters.

De PerceelTool is bij uitstek geschikt om eenvoudig deze effecten te berekenen en te vergelijken met alternatieve maatregelen.

Waterberging in mm! Hoe voorkom je de verwarring?

Een maat in mm wordt pas een volume in combinatie met een referentieoppervlak. Voor het omrekenen van mm naar m³ en vice versa is het NOODZAKELIJK om te rekenen met een eenduidig referentieoppervlak. De meest eenvoudige en eenduidige referentie is het totale perceeloppervlak. Om verwarring te voorkomen is een dubbelnotatie handig, waarbij altijd de referentie moet worden vermeld: 1,8 m³ (7,5 mm t.o.v. het perceeloppervlak).