Pompen

Bijna alle pompen in de huidige rioolstelsels zijn centrifugaalpompen. De snel ronddraaiende waaier geeft het water een draaiende beweging. De op de vloeistof werkende centrifugaalkracht zorgt ervoor dat de vloeistof in het pomphuis stroomt. Daar wordt de kinetische (snelheids)energie omgezet in persdruk. Een combinatie van motorvermogen, waaiertype en vorm van het pomphuis bepaalt globaal de prestaties van pompen. Zie ook recente literatuur (Z. Czarnota, 2004). Hoofdtypen waaiers De verschillende hoofdtypen waaiers zijn:  kanaalwaaiers; wervelradwaaiers (teruggetrokken waaiers); versnijdende waaiers; schroefcentrifugaalwaaiers. Welke waaier u kiest, bepaalt u met name door de verwachte vervuiling van het afvalwater, de capaciteit en de opvoerhoogte. Kanaalwaaiers Hierbij gaat het water met het vuil door de kanaalwaaier. Kanaalwaaiers zijn verkrijgbaar in uitvoeringen met één of meerdere open of gesloten kanalen. Eénkanaalwaaiers zijn minder verstoppingsgevoelig dan meerkanaalwaaiers. Het rendement van pompen met kanaalwaaiers ligt relatief hoog: tot maximaal 85 procent bij grote pompen. Wervelradwaaiers Een wervelradwaaier is zoveel mogelijk uit de vloeistofstroom teruggetrokken. Hierdoor ontstaat een vrije doorstroming en kan het vuil ongehinderd passeren. Bij deze pompen treden dan ook weinig verstoppingen op. Maar het rendement is wel een stuk lager dan bij de kanaalwaaierpompen: maximaal zestig procent. Versnijdende waaiers De versnijdende waaiers versnijden het vuil dat de vloeistofstroom meevoert. Deze waaiers vragen meer onderhoud en het rendement van de pompen is klein. Versnijdende waaiers worden vooral bij drukriolering toegepast. Schroefcentrifugaalwaaiers Dit type waaiers heeft een grote vrije doorlaat en een redelijk tot gunstig rendement: tot ongeveer tachtig procent. Door een steile pompcurve zijn de pompen niet gevoelig voor verstoppingen. Deze pomp is met name geschikt voor hoge volumestromen bij kleine opvoerhoogten. Dit laat zich goed combineren met een steile pompcurve. De genoemde waaierindeling is slechts globaal. Om een goede keuze te maken, kunt u het best overleggen met de fabrikant en/of leverancier. Deze geeft een garantie af dat de combinatie van pomp en waaier geschikt is voor afvoer van afvalwater bij de gegeven omstandigheden. In tabel A vindt u de karakteristieken van de verschillende waaiertypen op een rij. Het maximale rendement wordt in de praktijk vaak niet gehaald. Het te verpompen debiet komt namelijk niet altijd overeen met het debiet waarbij het rendement maximaal is. Tabel A Karakteristieken van de verschillende waaiertypen Type waaier Toepassingsgebied Pompcapaciteit (m3/h) Opvoerhoogte (m) Rendement (%) Kanaalwaaier Grote doorlaat, geschikt voor vaste en vezelige stoffen 20 - 700 5 - 50 50 - 85 Wervelradwaaier (Vortex) Weinig slijtage en verstoppingen, toepasbaar bij vezelig en grof/ruw materiaal, textiel en plastic 2 - 200 2 - 30 30 - 60 Versnijdende waaier Vaste stoffen, veel onderhoud Drukriolering 20 - 500 2 - 30 4 - 70 4 - 70 40 - 60 30 - 40 Schroefcentrifugaal- waaier Redelijk grote doorlaat, steile pompcurve, niet verstoppingsgevoelig, toepasbaar bij vezelige stoffen 180 - 700 10 - 40 60 - 80 Natte en droge opstelling Pompen kennen ook onderscheid tussen een droge en natte pompopstelling (dompelpompen). Bij een droge pompopstelling staat de pompinstallatie in een aparte droge kelder. In de daarnaast gelegen natte kelder bevindt zich de zuigmond. Vaak wordt bij gemalen met een droge opstelling ook een bovenbouw toegepast. De dompelpomp staat in een natte kelder. De elektromotor is waterdicht met de pomp verbonden in een pomphuis van (meestal) gietijzer met epoxycoating. Kleine gemalen (tot ongeveer 150 à 200 m3/h) kennen meestal een natte opstelling. Een bovenbouw is niet nodig; alleen de schakelkast wordt bovenop of nabij de pompput geplaatst. Met uitzondering van druk-riolering (huisaansluitingen) is meestal een reservepomp in de pompput aanwezig.