Geef stedelijk water de ruimte - De wijk in met het RIONEDpanel

Dit jaar staat voor Stichting RIONED in het teken van “De wijk in”. In de wijken van onze steden en dorpen komt alles samen. Want hoe verder je inzoomt, hoe meer je ziet. En met hoe meer partijen je te maken krijgt. Dit voorjaar was onze RIONEDdag geprogrammeerd rondom het thema “De wijk in”. We vroegen na afloop aan ons online RIONEDpanel hoe ze dat gevonden hebben. En we vroegen ze ook: wat kom je zelf tegen in de wijken? Met wie werk je samen, en welke kansen en uitdagingen kom je tegen?

Veel grote opgaven

Als we ons RIONEDpanel 15 jaar geleden naar de grootste opgave voor stedelijk water hadden gevraagd had ongetwijfeld de vervangingsopgave bovenaan de lijst gestaan. En terecht, want de bestaande stelsels hebben nu eenmaal niet het eeuwige leven. In die 15 jaar is deze opgave zeker niet kleiner geworden, maar er is nog heel veel meer bij gekomen. Klimaatrobuustheid, waterkwaliteit, de rol van de bewoners en het particulier terrein. En dan alle andere beleidsvelden: de woningbouwopgave, energie, duurzaamheid, groen en biodiversiteit. Hoe past dat allemaal in de beperkte ruimte die er beschikbaar is? Waar halen we het geld vandaan? Hoe vinden we het personeel om dat allemaal uit te voeren? En hoe nemen we de bewoners er in mee?

Alleen kom je er niet

De RIONEDpanelleden zien een complex aan opgaven, maar gelukkig ook vele samenwerkingspartners om te helpen de schouders eronder te zetten. De belangrijkste partners in de wijken zijn de gemeentelijke beleids- en beheerafdelingen en de waterschappen. Over het algemeen weten ze elkaar daarbij goed te vinden, ondanks cultuurverschillen en verschillen in tempo en in belangen. Zoals een van de panelleden het beschreef: het stedelijk water is steeds meer een probleem (of kans) van ons allemaal, en niet meer alleen de beleidsmedewerker water van de gemeente.

Kennis en expertise

Bij beheerders ziet het RIONEDpanel veel kennis over de lokale situatie en over de knelpunten. Maar dat heeft ook een keerzijde, want al die lokale ervaringskennis kan de innovatieve   kracht in de weg zitten. Een goede adviseur kan dan veel expertise en nieuw instrumentarium toevoegen. Wel is het soms lastig om binnen de aanbestedingsregels en in een krappe adviseursmarkt een goede sparringpartner te vinden die ook echt de zo gewenste innovatie kan brengen. 
Ook aannemers hebben kunnen een goede bijdrage hebben. Juist vanuit hun praktische kennis lossen ze problemen vaak op een creatieve manier op.

Een probleem is ook een kans, en andersom

De RIONEDpanelleden zien volop kansen om de wijken klimaatrobuust te maken. Dat heeft heel veel voordelen, want een klimaatrobuuste wijk is ook een mooie en leefbare wijk. Een integrale aanpak samen met bewoners, blauwgroene oplossingen op privaat en publiek terrein, een prettiger buitenruimte, biodiversiteit. Hemelwater afkoppelen, vasthouden, hergebruiken of infiltreren. Kansen volop dus, maar dat kan ook verlammend werken. Waar is het geld en waar zijn de mensen om dat allemaal te doen? En hoe veranderingsgezind zijn de bewoners?

Bewonersparticipatie: een vak apart

De samenwerking met de bewoners is voor de RIONEDpanelleden een belangrijk doel. Bewoners zijn actief en betrokken en kennen de omgeving heel goed. Zij zijn begaan met de wijk, omdat ze er zelf in leven. En voor een waterplan voor de wijk is het particuliere terrein ook nodig. Toch is het juist in deze tijd steeds moeilijker om op een effectieve manier samen te werken. Dat heeft zeker te maken met de grote veranderingen die nodig zijn. Veel bewoners houden niet van verandering en houden vast aan hun eigen wensen op hun eigen terrein. Daarbij zijn mensen mondiger en wantrouwiger, en zijn ze moeilijker met argumenten te overtuigen. Dat is lastig opereren, en het is ook een vak apart. Zoals een van de panelleden het beschrijft: Burgerparticipatie wordt nu bij de technici gelegd. Een groot aantal zit hier echt niet op te wachten.
Op onze RIONEDdag ‘De wijk in’ gingen we al aan de slag met gedrag, een workshop met Aranka Sinnema. Want er is veel te winnen, zeker omdat er volgens de RIONEDpanelleden in iedere wijk wel een actieve bewonersgroep is die het belang van klimaatadaptatie ziet.

Geef stedelijk water de ruimte

De conclusie is helder: het zoeken naar oplossingen voor stedelijk water in de schaarste ruimte is een van de grootste opgave voor de komende jaren. Dat legt druk op de samenwerking met andere beleidsvelden en op bewoners, en vraagt innovatiekracht en veranderingsgezindheid. 
Stichting RIONED neemt deze conclusie mee in de strategische keuzes voor de komende jaren. Ook in de lobby-agenda krijgt de roep om ruimte een prominente plek. De Rijksoverheid wil dat water en bodem sturend wordt in ruimtelijke keuzes, en dat is een goede en noodzakelijke keuze. Daarbij gaat het nu nog vaak over locatiekeuzes voor nieuwbouw of over ruimte voor onze rivieren. Ons RIONEDpanel benadrukt dat er óók op wijkniveau voortdurend ruimtelijke keuzes moeten worden gemaakt voor stedelijk water en klimaatrobuustheid. En dat in alle bestaande wijken van Nederland. Geef stedelijk water de ruimte!

 

Stichting RIONED heeft een panel van meer dan 100 mensen. Wij vragen deelnemers van het panel naar hun mening over ontwikkelingen en behoeften in het vakgebied riolering en stedelijk water en welke mogelijkheden en oplossingen zij zien.