BORius: verkenning digitalisering voor beheer openbare ruimte

CROW en Stichting RIONED willen datastandaarden ontwikkelen voor integraal assetmanagement van objecten in de openbare ruimte. Dit voorjaar vindt een verkenning plaats met allerlei belanghebbenden om draagvlak, scope, samenhang met relevante ontwikkelingen, beoogde resultaten en tijdpad te bepalen voor een ontwikkelprogramma onder de werktitel BORius: Beheer Openbare Ruimte Informatie- en Uitwisselstandaarden.

CROW en Stichting RIONED ontwikkelen informatiestandaarden voor de beheerders van assets in de openbare ruimte, respectievelijk, de wereld van stedelijk water (riolering). Zij zijn in 2021 het BORius-initiatief gestart vanwege de groeiende behoefte aan een complete set informatiestandaarden voor integraal ontwerpen, realiseren en beheren (assetmanagement) van de openbare ruimte. De informatiestandaarden staan niet op zichzelf, ze zijn onderdeel van een grotere transitie binnen de bouw- en beheersector naar datagestuurd werken en digitalisering.

Beweging in de openbare ruimte

De openbare ruimte is in grote mate bepalend voor het welzijn en de leefbaarheid van mensen en voor de mogelijkheden tot economische ontwikkeling. Het beheer van de openbare ruimte is een kerntaak van de gemeenten en provincies. In de openbare ruimte is veel in beweging. Assets die in de vorige eeuw gebouwd zijn, zijn aan vervanging toe, ze worden steeds intensiever gebruikt en maatschappelijke opgaven als klimaatadaptatie, energietransitie, mobiliteit en woningschaarste vragen om nieuwe oplossingen. Tegelijkertijd heeft de sector te maken met vergrijzing, het terugdringen van faalkosten en het voorkomen van informatieverlies in de keten.

BORius-visie schetst het perspectief

In de BORius-visie schetsen CROW en Stichting RIONED een totaalbeeld van de benodigde transitie. We onderscheiden vier onderdelen die onderling samenhangen:

• Per gebied moeten assetmanagers van alle domeinen hun opgaven in beeld brengen door gebiedsgericht te programmeren. Dit geeft een beeld van de opgaven voor over 5-20 jaar.
• Om in de gehele voortbrengingsketen (ontwerp – uitvoering – beheer) over alle vakdisciplines heen integraal te kunnen werken, moet één methodiek geïmplementeerd worden.’
• Naast het proces is een goed lopende informatievoorziening essentieel. Informatie over assets (ligging, samenhang, kenmerken, conditie en functioneren) moet eenduidig bij de bron worden vastgelegd en het integrale werken ondersteunen.
• Daarnaast moeten standaarden en voorzieningen om beheerdata eenduidig te delen de transacties in de keten, tussen assetmanager en dienstverleners, adequaat ondersteunen.

Voordelen

De beoogde transitie zal organisaties beter in staat stellen het beheer van de openbare ruimte en infrastructuur integraal te plannen en realiseren. De voordelen gelden niet alleen voor de beheersector (BOR) maar ook voor de partijen in het bouwproces (BIM, digital twins), de geo-wereld (zoals basisregistraties/SOR) en de gehele maatschappij via open data (zoals PDOK) en het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Bovendien laat een globale businesscase zien dat de BORius-transitie binnen enkele jaren ook financieel positief uitpakt en in de tijd steeds meer, omdat beter inzicht en betere keuzes in beheer en vooral investeringen snel substantieel geld besparen. Plat gezegd, een besparing van een half procent op de gemeentelijke kosten voor het beheer van de openbare ruimte levert al 40 miljoen euro op (al zal dat vooral zijn via minder meerkosten, waardoor het niet altijd zichtbaar zal zijn).

IMBOR en GWSW startpunt voor BORius

Binnen deze grote visie van BORius zullen allerlei partijen hun rol kunnen (en moeten) pakken. De overheden zijn vragende en opdrachtgevende partijen die hun eigen werkprocessen en ICT-landschap erop aanpassen. Marktpartijen ontwikkelen en implementeren bijpassende oplossingen, applicaties en diensten. En CROW en Stichting RIONED richten zich, samen met beheerders van gerelateerde informatiestandaarden (zoals Geonovum, NEN, BIM-loket), bij BORius op hun kerntaak, namelijk het ontwikkelen en beheren van toepassingsgerichte standaarden. 

Startpunt voor het BORius-programma is daarom logischerwijs de combinatie van het huidige Informatiemodel Beheer openbare Ruimte (IMBOR) en het Gegevenswoordenboek Stedelijk Water (GWSW). Dit zijn bestaande en waardevolle standaarden die zullen worden uitgebouwd om te voorzien in de informatiebehoeften en -processen. Figuur A toont de reikwijdte van de te ontwikkelen standaarden; het betreft het uniform vastleggen, uitwisselen/delen, presenteren en valideren van objectdata. Niet alleen de vaste, beschrijvende gegevens, maar ook conditiegegevens, procesgegevens en dynamische gegevens.

In het BORius-programma zullen daarbij de ervaringen met de GWSW-standaard, die qua diepgang en operationalisering vooroploopt, worden gecombineerd met de voordelen van een brede uniforme aanpak over allerlei domeinen heen. Riolering (GWSW) heeft de breedte van BOR (IMBOR) nodig voor integrale implementatie en innovatieve cross-overs. Tegelijk zal BOR profiteren van de voorsprong en ervaringen van stedelijk waterbeheer met het GWSW!

3D-model van alle infrastructuur en openbare ruimte

Beheerders van de openbare ruimte houden in hun beheerpakketten al jarenlang uitgebreide databestanden bij over hun assets. BORius gaat ervoor zorgen dat deze gegevens gestandaardiseerd gebruikt en gedeeld kunnen worden, binnen organisaties, met contract- en samenwerkingspartners en met derden. Bijvoorbeeld in een 3D-model van alle infrastructuur en openbare ruimte. Zo’n digital twin vormt een gemeenschappelijke basis van geo-gebaseerde objectinformatie waarin de data kunnen stromen en waarop allerlei applicaties kunnen gaan draaien.

Waar staan we nu en wie doen al mee?

CROW en Stichting RIONED hebben de BORius-visie gebruikt om allerlei belanghebbenden te informeren en tot deelname uit te nodigen. Daarvan is volop gebruik gemaakt. VNG, ministerie van BZK, Geonovum, GeoBusiness Nederland (BOR- en GEO-softwareleveranciers), Centrum Ondergronds Bouwen, MijnAansluiting, BIM-loket, BIM-pro (provincies) en vertegenwoordigers van de CityDeal Openbare Ruimte doen al actief mee in de verkenning en anderen geven aan graag samenwerking verder te willen onderzoeken. 

De verkenning zal dit voorjaar een roadmap voor de korte en middellange termijn, een programmaplan en een investeringsvoorstel opleveren. Daarmee wordt bepaald of de samenwerkende partijen voldoende (start)financiering beschikbaar stellen om daadwerkelijk aan de slag te gaan.

Hoe kunt u meedoen?

In de BORius-visie vindt u meer informatie over de plannen. Hebt u vragen of wilt u (praten over) meedoen? Dan kunt u contact opnemen met Jan-Pieter Eelants (jan-pieter.eelants@crow.nl) of Harro Verhoeven (harro.verhoeven@crow.nl) van CROW of Eric Oosterom (eric.oosterom@rioned.org) van Stichting RIONED. We nodigen met name publieke opdrachtgevers (gemeenten, provincies en waterschappen) uit zich te melden.