Toepassing

Helofytenfilters worden soms gebruikt als alternatief voor een andere zuiverende voorziening (zoals een IBA) of op plekken waar centrale voorzieningen (zoals mechanische rolering) te kostbaar zijn om aan te leggen. Ook worden helofytenfilters soms aangelegd als zuivering in een oppervlaktewatersysteem, van afstromend hemelwater van wegen of als nazuivering bij een IBA.

Onderdelen

Helofytenfilters bestaan meestal uit een verzamel- of voorbehandelingsput, een pompput en het bodempakket waarin de helofyten wortelen.

Figuur A Een hemelwaterriool dat afvoert naar oppervlaktewater via een helofytenfilter

Zuiveringsprocessen

De belangrijkste processen waarmee een helofytenfilter de waterkwaliteit verbetert, zijn:

afbraak van (bio)chemisch zuurstofverbruik;
bacteriële omzetting van stikstof;
opname van voedingsstoffen door de vegetatie;
adsorptie (binding) aan bodemdeeltjes en complexvorming door (bio)chemische reacties;
bezinking van slibdeeltjes en de daaraan gebonden stoffen.

Ook de organismen die op het substraat leven waarin de planten groeien, dragen bij aan de zuivering.

Typen helofytenfilters

Er zijn drie typen helofytenfilters:

vloeiveld: het te zuiveren water stroomt horizontaal over het aardoppervlak langs de bovengrondse plantendelen;
verticaal infiltratieveld: het te zuiveren water stroomt verticaal door de bodem en verdwijnt via een drainage;
horizontaal infiltratieveld: het te zuiveren water stroomt horizontaal door de bodem en langs de ondergrondse plantendelen.

De helofyten bij de beide typen infiltratievelden wortelen in een filterbed dat uit zand of grover materiaal bestaat.

Infiltratievelden leiden het water vaak door een stelsel van drainage en pompen langs de wortels van de planten. Vloeivelden hebben meestal geen ondergronds leidingstelsel en werken met name op bezinking van deeltjes. Daarmee is een vloeiveld grotendeels vergelijkbaar met een bezinkingsvijver.

Het water in een helofytenfilter blijft enige tijd in het filter en loost vervolgens gecontroleerd in het oppervlaktewater. Alleen bij grote buien loopt het filter tijdens de bui al over.

Voordelen

Dankzij de natuurlijke processen verbruiken helofytenfilters weinig tot geen energie (alleen de pompen).
Helofyten groeien vanzelf, onderhoud (maaien en maaisel afvoeren) is slechts een of maximaal twee keer per jaar nodig.
Eenmaal in balans (goed begroeid, zowel met planten als met bodemleven), kent een helofytenfilter een lange levensduur.
Helofyten breken veel materiaal in het afvalwater af.

Nadelen

Om goede groeicondities voor de helofyten te waarborgen, moet het afvalwater een minimale concentratie nutriënten bevatten. Als het water te schoon is, is er kans dat de helofyten te weinig voedingsstoffen krijgen.
Voor een goede werking moet de doorstroomsnelheid in een helofytenfilter vrij laag zijn. Daardoor is een groot oppervlak nodig in relatie tot de hoeveelheid doorstromend afvalwater.

Beschrijving van een helofytenfilter