Afvalwater kan in een IBA-systeem drie zuiveringsprocessen ondergaan:

fysische zuivering om bezinkbare en opdrijvende stoffen te verwijderen;
biologische zuivering om organische stof en stikstof te verwijderen;
fysisch chemische zuivering om fosfaat te verwijderen.

De fysische en biologische zuivering zijn vooral gericht op vermindering van de zuurstofbindende stoffen, uitgedrukt in BZV en CZV. Als dit proces in het oppervlaktewater plaatsvindt, verdwijnt er zuurstof uit het water. En in zuurstofarm oppervlaktewater sterven organismen die zuurstof nodig hebben af.

Verwijdering van stikstof (N) en fosfaat (P) voorkomt eutrofiëring (overbemesting) van het water. Dat is belangrijk, want overbemesting leidt tot een ongewenst snelle algengroei.

Figuur A Principe van een IBA compactsysteem met voorbehandeling, biologische behandeling en nabehandeling

Fysische zuivering

Om verontreinigende stoffen uit afvalwater te halen, maakt fysische zuivering gebruik van zwaartekracht. Een vetvanger vangt opdrijvende stoffen op, zoals oliën en vetten. Een (voor)bezinktank vangt bezinkbare stoffen als slib op. Een septic tank combineert beide processen met een kleine biologische afbraak van organisch materiaal. Een goede septic tank kan hiermee 40 tot 60% van de BZV verwijderen.

Biologische zuivering

Fysische zuivering kan slechts een deel van de verontreinigende stoffen uit het afvalwater verwijderen. Het effluent uit de voorbehandeling bevat nog opgeloste stoffen en resterende zwevende stof. Biologische zuivering kan deze stoffen verwijderen. Hierbij worden dezelfde micro-organismen (voornamelijk bacteriën) gebruikt die bij de natuurlijke biologische afbraak in de bodem en het oppervlaktewater een rol spelen. Biologische zuivering zet een deel van de verontreinigende stoffen om in nieuw celmateriaal (biologisch slib), minerale eindproducten, kooldioxide en water. Verwijdering van stikstof is mogelijk door (de)nitrificatie in een IBA-compactsysteem of een helofytenfilter (zie Technologie van IBA-systemen).

Fysisch chemische zuivering

Een fysisch chemisch proces kan fosfaat verwijderen door het te binden aan kalk-, ijzer- of aluminiumverbindingen. Hierdoor ontstaat een neerslag (precipitatie) van onoplosbare fosfaten, zoals calcium-, ijzer- en aluminiumfosfaat. In de praktijk vindt deze fosfaatbinding vooral plaats in helofytenfilters. In een IBA-systeem neemt de celstructuur van het slib een klein beetje fosfaat op.

Zuivering van afvalwater