Huishoudwater en gebruik van hemelwater

In Nederland mag je volgens de wet alleen water op daken opvangen om er huishoudwater Huishoudwater is water dat niet schoon genoeg is voor consumptie, maar wel voor het spoelen van het toilet, het doen van de was, of om de tuin mee te besproeien. Volgens het Drinkwaterbesluit (2011) is huishoudwater bij een collectieve voorziening uitsluitend bedoeld om het toilet mee door te spoelen. van te maken, geen drinkwater. Hemelwater mag je op je eigen perceel (her)gebruiken. Bij het gebruik van huishoudwater of gebruik van hemelwater zijn er gemiddeld tot grote risico's op maag-darm-, luchtweg- en huidklachten (zie figuur A). Figuur A Huishoudwater en gebruik van hemelwater (Bron: RIVM, bewerkt door Stichting RIONED)Vergroot afbeelding Huishoudwater Huishoudwater is water dat niet schoon genoeg is voor consumptie, maar wel zou kunnen dienen om het toilet door te spoelen, de auto te wassen of bijvoorbeeld de tuin te besproeien. Omdat huishoudwater niet geschikt is als drinkwater, is voor de distributie een apart leidingnetwerk nodig. Dit maakt de aanleg kostbaar. Vanwege het risico op verkeerde aansluitingen leveren de drinkwaterbedrijven geen huishoudwater meer (zie het kader hieronder).  Ziekte door huishoudwaterconsumptie In 2001 is in Leidsche Rijn een ziekte-uitbraak geweest door verkeerde aansluitingen. Mensen consumeerden daardoor onbedoeld huishoudwater. Uit RIVM-onderzoek bleek dat de bewoners van 55% van de 921 huishoudens diarree en andere gezondheidsklachten hadden. Naar aanleiding hiervan heeft Kiwa Water Research in 2003 onderzoek gedaan naar de microbiologische veiligheid Microbiologische veiligheid is beheersing van gezondheidsrisico’s door ziekteverwekkers en antibioticaresistentie. en toxicologische veiligheid   , het milieurendement en de behoefte aan voorlichting van de klant over huishoudwater. Vanwege de geconstateerde gezondheidsrisico’s heeft staatssecretaris Pieter van Geel in 2003 besloten om de grootschalige levering van huishoudwater door waterleidingbedrijven niet meer toe te staan in Nederland, tenzij hiervoor ontheffing wordt verleend (Drinkwaterbesluit). In een collectieve installatie mag huishoudwater alleen worden toegepast voor toiletspoeling. In een woninginstallatie mag huishoudwater alleen worden toegepast voor toiletspoeling, gebruik in de wasmachine of het besproeien van de tuin. Dit zijn toepassingen op het gebied van huishoudelijk gebruik. Meer informatie hierover is te vinden op het Waterwerkblad 4.7 (2018). Gebruik van hemelwater Hemelwater is aanvankelijk schoon. Maar tijdens de afstroming langs oppervlakken en de opslag in reservoirs kan het verontreinigd raken. Bijvoorbeeld als vogelpoep van het dak wordt gespoeld of als andere dieren zoals ratten toegang hebben tot het reservoir of de open leidingen. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid, bijvoorbeeld als het opgevangen hemelwater wordt gebruikt om het toilet door te spoelen. Bacteriën in afstromend hemelwater Uit onderzoek van het RIVM is gebleken dat het aantal fecale indicatorbacteriën in hemelwaterreservoirs na een flinke bui gevolgd door een droge periode steeg. Er werden ziekteverwekkende bacteriën zoals campylobacter Campylobacter is een bacterie die voorkomt in de darmen van dieren. Mensen worden ziek door de inname van besmet voedsel of water of door directe contact van dierontlasting via de mond. Bij onvoldoende keukenhygiëne kan kruisbesmetting optreden van andere levensmiddelen die rauw worden gegeten. gevonden. Ook is bekend dat legionella voorkomt in afstromend hemelwater. Juridisch gezien zouden drinkwaterbedrijven hemelwater als drinkwaterbron kunnen gebruiken. Opgevangen hemelwater is schoner dan oppervlaktewater, maar zeker niet schoon. In tegenstelling tot oppervlaktewater is het vrij van medicijnresten en verontreinigingen door bijvoorbeeld hormonen en zoetstoffen. Maar opgevangen hemelwater bevat vaak meer koper, nikkel, zink en fosfaat. Een belangrijke verontreinigingbron is het oppervlak dat de neerslag opvangt. Hierop bevindt zich vuil uit de omgeving van verkeer, industrie of pesticiden. Daarnaast zitten op daken vrijwel altijd uitwerpselen van dieren. Bovendien is het hemelwater relatief zacht en zuur, waardoor kalk uit beton er in oplost, maar ook metalen uit dakmateriaal en goten. Met alleen de neerslag van daken is ongeveer aan 25% van de watervraag in een woonomgeving te voldoen. Als we ook het hemelwater benutten dat op wegen en parkeerplaatsen valt, blijkt dat in veel gevallen ruimschoots aan de watervraag is te voldoen. Maar omdat de (microbiologische) kwaliteit van opgevangen hemelwater vaak slecht is, is het (op basis van de huidige technieken) vanwege de volksgezondheid niet verantwoord consumenten zelf (decentraal) drinkwater te laten maken. De meest realistische optie is dat het drinkwaterbedrijf dat doet. Maatregelen Om veilig hemelwater en/of huishoudwater te gebruiken, kunt u bewoners de volgende maatregelen aanbevelen: Zorg dat u de leidingen duidelijk markeert, zodat het verschil tussen drinkwater en huishoudwater gemakkelijk zichtbaar is. Zorg ervoor dat alle gezinsleden weten dat zij huishoudwater beslist niet mogen drinken. Gebruik huishoudwater niet voor de (vaat)wasmachine. Tijdens de laatste minuten wordt de vaat of was namelijk weer gespoeld met water dat mogelijk verontreinigd is. Sluit de overloop van een regen- of huishoudwatertank niet aan op vuilwater- of gemengde riolering, want tijdens hevige regen kan door drukverschillen rioolwater in het reservoir terechtkomen.