PerceelTool

Laatst geac­tu­aliseerd 20 januari 2020

De PerceelTool is een rekeninstrument voor beoordeling van de werking van regenwatermaatregelen op een perceel die tot doel hebben om meer regenwater te verwerken op eigen terrein en tegelijk regenwateroverlast te beheersen. Deze tool is gericht op minder-ervaren gebruikers en is ontwikkeld in opdracht van STOWA in samenwerking met Stichting RIONED.

Met de PerceelTool berekent u de effecten van maatregelen om meer regenwater op eigen (particulier) terrein te verwerken, in samenhang met het aanliggende openbare gebied. Denk aan maatregelen als een groenblauw dak, een groene tuin, een tank om regenwater te benutten, extra waterberging in de tuin (zoals een zitkuil), ondergrondse waterberging (zoals infiltratievoorzieningen) of doorlatende bestratingen.

Doorsnede perceel met maatregelen.Vergroot afbeelding

Per situatie berekent u hoeveel regenwater het particuliere perceel kan verwerken en hoeveel water naar openbaar gebied afvoert. Voor het reguliere (gemiddelde) functioneren gebruikt u hiervoor een korte neerslagreeks (van een jaar) en voor het functioneren onder extreme omstandigheden een set regenbuien met oplopende zwaarte. De effecten van maatregelen zijn eenvoudig te raadplegen met grafieken en animaties. Zo kunt u de prestaties van ontwerpvarianten eenvoudig onderling vergelijken.

Geschikt voor minder ervaren gebruikers

In de PerceelTool is de vormgeving van een perceel eenvoudig gehouden. Het rekeninstrument is geschikt voor de meestvoorkomende situaties. In principe kan iedereen die wil leren begrijpen hoe een perceel onder verschillende omstandigheden functioneert met de PerceelTool aan de slag: afkoppeladviseurs, hoveniers, installateurs, medewerkers van gemeenten, waterschappen of adviesbureaus, studenten en misschien bewoners. De PerceelTool is ontwikkeld in opdracht van STOWA in samenwerking met Stichting RIONED.

Filosofie PerceelTool

De PerceelTool is gericht op het leren begrijpen van de werking van voorzieningen als basis voor het maken van de bewuste en juiste keuzes voor investeringen in maatregelen. De doorsnede animatie is een belangrijk middel om de resultaten van een simulatie (berekening) te controleren. Het tonen van de pijlen van de afvoer, overloop en uitwisselrelaties geeft een extra controle op de schematisering van de beoogde werking van het perceel.

Voorbeeld doorsnede animatie

De focus van deze animatie is het functioneren van een overloopleiding van terras naar straat met een te beperkte afvoercapaciteit. De overloopleiding is te krap gedimensioneerd. De waterstand in de achtertuin stuwt relatief hoog op en de waterberging in de tuin loopt daarom relatief traag leeg naar de straat.Vergroot afbeelding

Een toelichting op de animatie vindt u via deze link.

Samenhangend functioneren alle onderdelen van een perceel

De PerceelTool kijkt dus naar het functioneren van alle onderdelen van een perceel in samenhang met een deel van de openbare ruimte. Die samenhang is belangrijk om een realistisch beeld te krijgen van het effect van een maatregel. Veel ontwerptools zijn gericht op één voorziening of soms een onderdeel daarvan. Maar als een infiltratievoorziening vol is, dan loopt deze over en dat betekent een extra belasting van bijvoorbeeld de tuin.

Met de PerceelTool kunt U ook de effecten van het benutten van regenwater met een opslagtank analyseren. De inhoud van de tank moet worden afgestemd op de grootte van het aangesloten dakoppervlak. Een grotere voorziening levert niet altijd meer op.

Rekenvoorbeelden:

Aan de hand van de volgende serie rekenvoorbeelden wordt stapsgewijs de werking van de software en het functioneren van maatregelen uitgelegd:

  • Situatie, geeft de uitgangssituatie voor het toepassen van een serie maatregelen. Dit voorbeeld toont ook het enorme effect van een beter doorlatende grondsoort.
  • Afgekoppeld, illustreert het effect van het afzagen van hemelwaterafvoeren aan de achterzijde van de woningen op het optreden van wateroverlast in de tuin.
  • Infiltratie(voorziening), toon het effect van de inhoud van een ondergrondse infiltratievoorziening.
  • Overloop(leiding), illustreert het nut van een overloopleiding bij het voorkomen van wateroverlast in de tuin.
  • Laagteberging tuin, toont het effect van een “eenvoudige” laagte als waterberging in de tuin. Het is een alternatief voor een ondergrondse infiltratievoorziening.
  • Grondsoort, illustreert de werking van een infiltratievoorziening in een meer of minder doorlatende ondergrond.
  • Benutten, toont de werking van voorzieningen om regenwater te benutten. Een grotere voorziening levert niet altijd meer op.
  • Groenblauw dak, geeft de effecten van variatie in de berging in de drainage- en substraatlaag van een groenblauw dak.
  • Niet-afwentelen, toont voor een aantal maatregelen de mate van afvoer van regenwater van particulier naar openbaar terrein.
  • Combinatie, laat het effect van een combinatie van maatregelen zien om regenwater op eigen terrein te verwerken. Het functioneren van dit perceel wordt vergeleken voor situaties met verschillende grondsoorten.
  • Uitwisselen, laat zien wat er mis gaat in een simulatie als een essentiële uitwisselingsrelaties ontbreken tussen oppervlakken (onderdelen) van een perceel.
  • Referentieoppervlak, legt uit waarom een eenduidig referentieoppervlak noodzakelijk is bij voorzieningen waar het volume wordt aangeduid in mm (neerslag).

Vergelijken resultaten maatregelen

Om het functioneren van een perceel beter te leren begrijpen, presenteert de PerceelTool naast elkaar de resultaten van:

  • een set buien met een oplopende zwaarte (20 -150 mm in een uur);
  • en een set varianten van een maatregel, om een indruk te krijgen van de effectiviteit van bepaalde keuzes die daarbij zijn gemaakt.

Voorbeeld waterbalans animatie

De PerceelTool toont in deze animatie naast elkaar het verloop van de waterbalansen van openbaar en particulier terrein voor de uitgangssituatie van een perceel, een maatregelenscenario en 3 varianten. Hier zien we naast elkaar het functioneren van 5 situaties met een infiltratievoorziening(volume) van 0, 1, 3, 6 en 10 m3Vergroot afbeelding

Aan de slag

STOWA en Stichting RIONED stellen de PerceelTool software gratis beschikbaar. U kunt beginnen met het installeren van de software. Een snelle introductie in het gebruik krijgt u via het raadplegen van de instructievideo’s en de rekenvoorbeelden. De projectbestanden van de rekenvoorbeelden kunt u downloaden via deze link.

De gebruikersinterface van de PerceelTool is gekoppeld aan het rekenhart van RainTools. Uitgebreidere percelen of kleinschalige situaties (zoals delen van wijken of bedrijventerreinen) kunt u in RainTools modelleren en berekenen.