Anders omgaan met verbeterd gescheiden rioolstelsels

De nieuwe publicatie ‘Anders omgaan met VGS’ geeft inzicht in de mogelijkheden om goedkoper te zuiveren en tegelijkertijd de oppervlaktewaterkwaliteit bij verbeterd gescheiden stelsels te verbeteren.
 
Het ontstaan van (verbeterd) gescheiden stelsels
Ongeveer drie miljoen Nederlanders wonen in wijken met gescheiden rioolstelsels met een vuilwaterriool dat afvoert richting rwzi en een hemelwaterriool dat direct loost in het lokale watersysteem. Recent onderzoek laat zien dat water uit hemelwaterstelsels zónder foutaansluitingen vaak ‘vrij schoon’ is, zeker vergeleken met de kwaliteit van het ontvangende oppervlaktewater. Maar de keerzijde is dat water uit hemelwaterstelsels soms flink verontreinigd is door foutaansluitingen en door vuil op straten en daken.
Om de problemen met foutaansluitingen en vervuild hemelwater tegen te gaan, zijn in de afgelopen decennia veel verbeterd gescheiden stelsels (VGS) aangelegd. Het hemelwaterriool voert dan niet meer direct af naar het oppervlaktewater, maar heeft een afvoer richting rwzi, bijvoorbeeld via een pomp. Zo’n pomp stuurt het afvalwater van foutaansluitingen en het vervuilde hemelwater bij kleine buien naar de rwzi. Pas bij grote buien loost het hemelwaterriool via een overstort in het oppervlaktewater.
 
VGS voor verbetering vatbaar
Een VGS heeft wel een nadeel: het voert veel schoon hemelwater af richting rwzi. Een standaard VGS verpompt op jaarbasis circa 70% van het afstromende hemelwater naar de rwzi. In de praktijk is de VGS-afvoer richting rwzi soms nóg groter, bijvoorbeeld door grondwaterinfiltratie, aangesloten drainage of niet goed functionerende installaties voor warmtekoudeopslag (WKO). Ook de inloop van oppervlaktewater via de hemelwateroverstorten kan fors bijdragen aan deze afvoer. Hierdoor voeren VGS elk jaar miljoenen kubieke meters schoon water af naar de rwzi’s in Nederland. Dit schaadt het zuiveringsproces.
 
Wat houdt VGS 2.0 in?
Het nieuwe concept ‘VGS 2.0’ biedt een oplossing. Een VGS 2.0 heeft twee pompen in het hemelwaterstelsel: één voor de afvoer richting rwzi en één voor de afvoer naar het oppervlaktewater. Als het aangevoerde water vies is, gaat de pomp richting rwzi aan en als het aangevoerde water schoon genoeg is, gaat de pomp naar het oppervlaktewater aan. Om te bepalen wanneer het water vies of schoon is, kunnen waterkwaliteitssensoren nodig zijn, maar een eenvoudige sturing op basis van niveau of debiet werkt vaak ook. Het concept is zowel op bestaande VGS als op bestaande gescheiden stelsels (GS) toe te passen.
 
VGS 2.0 ondervangt de gevolgen van foutaansluitingen en slordige lozingen zonder grote hoeveelheden schoon water naar de rwzi af te voeren. Daarmee komt meer water lokaal beschikbaar om het lokale oppervlaktewater door te spoelen of aan te vullen. De reductie in afvoer naar de rwzi betekent dat gemalen, persleidingen én de rwzi kleiner kunnen worden gedimensioneerd. De verhoogde afvoer van relatief schoon hemelwater naar het oppervlaktewater heeft vaak geen consequenties voor de ecologische toestand van het ontvangende watersysteem.
 
Wat levert VGS 2.0 op?
Doorontwikkeling van het verbeterd gescheiden rioolstelsel, ofwel: VGS 2.0, zorgt voor schoner oppervlaktewater, minder water naar de rwzi en daarmee voor kostenbesparingen voor waterschappen, zónder grote investeringen voor gemeenten en waterschappen. Als gemeenten alle verbeterd gescheiden stelsels aanpassen tot VGS 2.0, geeft dit eenzelfde reductie van hemelwaterafvoer naar de rwzi als het afkoppelen van het afvoerende oppervlak van 300.000 huishoudens. Maar, ombouw naar VGS 2.0 kost slechts een fractie van de 2,5 miljard euro die nodig zou zijn voor het afkoppelen. Waterschappen besparen met de VGS-optimalisatie circa 3 miljoen euro per jaar op operationele zuiveringskosten. Dit loopt op tot 25 miljoen euro per jaar als afvalwater op elke rwzi een nabehandeling krijgt voor microverontreinigingen. Daarnaast blijft de oppervlaktewaterkwaliteit gelijk of verbetert deze.
 
Rapport, animatie en stappenplan naar VGS 2.0
Optimalisatie van VGS vraagt om goede samenwerking tussen riolerings-, zuiverings- én waterkwaliteitsbeheerder. De publicatie ‘Anders omgaan met VGS’ biedt een eenvoudig stappenplan om gezamenlijk op zoek te gaan naar de juiste oplossing voor elk VGS. U kunt het rapport downloaden via de STOWA-website. RIONEDbegunstigers ontvangen in juni 2017 een gedrukt exemplaar.
 
Download het rapport ‘Anders omgaan met VGS’