Zorgplichten voor hemel- en grondwater

Gemeenten hebben sinds 2008 een bredere rol in het stedelijk waterbeheer. Naast de zorgplicht voor inzameling en transport van afvalwater hebben zij een zorgplicht voor hemelwater en voor grondwater. Deze twee zorgplichten staan in de Waterwet (respectievelijk art. 3.5 en 3.6 Wtw). Hemelwaterzorgplicht De gemeente is verantwoordelijk voor de doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater, voor zover de perceeleigenaar dit water zelf niet kan verwerken. De zorgplicht houdt in beginsel niet méér in dan dat de gemeente een voorziening aanbiedt waarin de perceeleigenaar het hemelwater kan lozen. De keuze van de voorziening maakt voor de zorgplicht niet uit. Zo voldoet een vuilwaterriool ook, omdat de perceeleigenaar het hemelwater hierin immers kwijt kan. Maar beleidsmatig bestaat een voorkeur voor een hemelwaterstelsel naast het vuilwaterriool. Hier is een relatie met de voorkeursvolgorde (art. 10.29a Wm) voor de omgang met afvalwater, waarbij de gemeente de nodige beleidsvrijheid heeft. Beleid in GRP Het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) moet duidelijk maken welke maatregelen de gemeente in beginsel van de perceeleigenaren verwacht en welke zij zelf zal nemen. De zorg voor het beheer van afvloeiend hemelwater geldt overigens niet alleen voor het afvloeiende hemelwater dat particulieren ter inzameling aanbieden, maar ook voor het afvloeiende hemelwater van openbaar terrein. Voor dit laatste is de gemeente feitelijk ook perceeleigenaar. Verwerken hemelwater Het hemelwater dat de gemeente ontvangt, moet zij vervolgens verwerken. Dat kan op verschillende manieren. Artikel 3.5, lid 2 Wtw bepaalt dat de gemeente het hemelwater (in elk geval) kan: bergen; transporteren; nuttig toepassen (bijvoorbeeld bij bestrijding van verdroging of bij de aanpak van drooggevallen houten funderingspalen); terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater (al dan niet na zuivering); afvoeren naar een rwzi. Ook mag de gemeente via een verordening regels stellen aan het hemelwater (en grondwater) dat perceeleigenaren aan haar willen overdragen (art. 10.32a Wm). Deze gemeentelijke verordening is bedoeld om de omgang met afvloeiend hemelwater zo veel mogelijk in overeenstemming met de voorkeursvolgorde vorm te geven. Meer informatie hierover vindt u bij Verordeningsbevoegdheid afvoer hemel- en grondwater. Grondwaterzorgplicht De gemeente moet in het openbare (gemeentelijke) gebied maatregelen treffen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zo veel mogelijk te voorkomen of beperken. Dit geldt voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en dit niet tot de verantwoordelijkheid van het waterschap of de provincie behoort. In het buitengebied, waar de relatie tussen het oppervlaktewater en de grondwaterstand veel directer is dan in het dichtbebouwde stedelijke gebied, kan het treffen van maatregelen bijvoorbeeld doelmatig zijn. Ook bij deze zorgplicht geldt nadrukkelijk dat de perceel-/gebouweigenaar een eigen verantwoordelijkheid heeft om te zorgen voor een goede staat van zijn perceel en daarop gevestigde gebouwen en andere werken. Meer informatie over de gemeentelijke grondwaterzorgplicht vindt u bij Grondwaterzorg in bebouwd gebied. Meer informatie binnen de kennisbank Schade en aansprakelijkheid: Waar liggen de grenzen van de zorgplichten, wanneer is de gemeente aansprakelijk voor schade?