We gebruiken cookies om de website specifiek voor u in te richten. Als u verder navigeert, accepteert u dat. Uw gedrag op onze website wordt vastgelegd en kan worden gebruikt ter verbetering van onze dienstverlening. Meer informatie over cookies
Sociale media
Cookies waarmee pagina´s van deze site op sociale netwerken gedeeld kunnen worden. Door deze cookies te accepteren, staat u sociale netwerken toe uw surfactiviteit te volgen.
Open het menu om verder te navigeren
Navigatie sluiten
Sla op in leeslijst Exclusief voor leden Maak pdf Exclusief voor leden
Iedereen die loost, moet zich houden aan de zorgplicht. Dat is een soort algemene basisnorm die zowel in het omgevingsplan als in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) staat. Met de zorgplicht kan de gemeente bewoners of bedrijven altijd aanspreken op hun verantwoordelijkheden. Als zij dat nodig vindt, kan de gemeente de zorgplicht concreter maken met een maatwerkvoorschrift. Wanneer een lozer de zorgplicht duidelijk overtreedt, kan de gemeente direct handhaven.
Lozen in de bodem of in de riolering is een milieubelastende activiteit. Lozen in het oppervlaktewater is geen milieubelastende activiteit, maar een lozingsactiviteit. Iedereen die een milieubelastende activiteit of lozingsactiviteit verricht, moet zich houden aan de zorgplicht voor die activiteiten. De zorgplicht voor milieubelastende activiteiten staat in het a href
Lozen in de bodem of in de riolering is een milieubelastende activiteit. Lozen in het oppervlaktewater is geen milieubelastende activiteit, maar een lozingsactiviteit. Iedereen die een milieubelastende activiteit of lozingsactiviteit verricht, moet zich houden aan de zorgplicht voor die activiteiten. De zorgplicht voor milieubelastende activiteiten staat in het omgevingsplan (in artikel 22.44, onderdeel van de bruidsschat) en in hoofdstuk 2 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). De waterschapsverordening en hoofdstuk 6 en 7 van het Bal bevatten de zorgplicht voor lozingsactiviteiten op oppervlaktewater. De zorgplicht voor milieubelastende activiteiten luidt: 1. Degene die een activiteit verricht en weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat die activiteit nadelige gevolgen kan hebben voor het milieu, is verplicht: a. alle maatregelen te treffen die redelijkerwijs van diegene kunnen worden gevraagd om die gevolgen te voorkomen; b. voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen: die gevolgen zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken; en c. als die gevolgen onvoldoende kunnen worden beperkt: die activiteit achterwege te laten voor zover dat redelijkerwijs van diegene kan worden gevraagd. 2. Voor milieubelastende activiteiten houdt deze plicht in ieder geval in dat: a. alle passende preventieve maatregelen tegen milieuverontreiniging worden getroffen; b. alle passende preventieve maatregelen ter bescherming van de gezondheid worden getroffen; c. de beste beschikbare technieken worden toegepast; d. geen significante milieuverontreiniging wordt veroorzaakt; (etc.) In de zorgplicht voor milieubelastende activiteiten (zie het kader hierboven) staat wat in elk geval tot de zorgplicht wordt gerekend. Zo moet een lozer altijd alle passende preventieve maatregelen tegen verontreiniging nemen en zorgen dat er geen significante verontreiniging optreedt. Ook het toepassen van de beste beschikbare technieken (BBT) is onderdeel van de zorgplicht. Voor lozingsactiviteiten op oppervlaktewater is hetzelfde geregeld, ook daarvoor geldt dat passende preventieve maatregelen en BBT moeten worden toegepast en geen significante verontreiniging mag worden veroorzaakt. Wat precies onder passende preventieve maatregelen, significante verontreiniging en beste beschikbare technieken wordt verstaan, verschilt van geval tot geval (zie het kader hieronder). De lozer moet dat in principe zelf bepalen. De zorgplicht is een handige regel, omdat de gemeente bewoners of bedrijven daarmee altijd kan aanspreken op hun verantwoordelijkheden. Behoud de zorgplicht daarom in het omgevingsplan bij het omzetten van de bruidsschatregels. Omgaan met vage termen De zorgplicht bevat enkele 'vage' termen, zoals 'passende preventieve maatregelen' en 'geen significante verontreiniging'. Het hangt van de lokale situatie af wat passende preventieve maatregelen zijn voor een bedrijf. De kosten die een bedrijf moet maken om de maatregelen te nemen in verhouding tot het effect ervan, spelen daarbij een rol. En de lokale situatie is ook bepalend voor de vraag wanneer verontreiniging wel of niet significant is. Bij kwetsbaar oppervlaktewater is een verontreiniging eerder significant dan bij een groot oppervlaktewater. Als de gemeente optreedt op basis van de zorgplicht, moet zij kunnen motiveren waarom. Dat hoeft niet heel ingewikkeld te zijn. Een enigszins logisch verhaal houdt vaak al stand als het tot een rechtszaak komt (zie de jurisprudentie bij Repressieve handhaving). Zorgplicht aanvullen met maatwerkvoorschriften Als zij het nodig vindt, kan de gemeente (of de omgevingsdienst namens de gemeente) de zorgplicht concreter maken met een maatwerkvoorschrift. De bevoegdheid hiervoor staat ook in de bruidsschat voor het omgevingsplan (art. 22.45). Een maatwerkvoorschrift is een individueel besluit, gericht tot een specifiek bedrijf of specifieke perceeleigenaar/lozer (zie bijvoorbeeld Regels voor lozingen in het schoonwaterriool (en de bodem)). Het bedrijf, de eigenaar of omwonenden die last hebben van de lozing, kunnen bezwaar maken tegen het maatwerkvoorschrift en zelfs beroep instellen (zie de procedurele bepalingen van de Algemene wet bestuursrecht). Soms is het direct duidelijk dat een bewoner of bedrijf de zorgplicht overtreedt. Dan is het niet nodig om een maatwerkvoorschrift te stellen, maar kan de gemeente direct handhavend optreden. Geen maatwerkvoorschrift voor huishoudens Let op dat er op grond van het Besluit lozing afvalwater huishoudens, dat geldt tot aan inwerkingtreding van de Omgevingswet, geen maatwerkvoorschriften mogen worden gesteld over lozingen vanuit huishoudens op de riolering. Dat heeft de Raad van State bepaald in een uitspraak van december 2019. Na inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen wel maatwerkvoorschriften worden gesteld over lozingen vanuit huishoudens op de riolering, omdat de grondslag voor maatwerkvoorschriften in de bruidsschat voor het omgevingsplan is verruimd. Zorgplicht voor grote bedrijven in het Bal Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) bevat dezelfde zorgplicht voor lozers. De basisnorm geldt dus ook voor grote bedrijven en daarmee voor iedereen die loost. De gemeente en het waterschap zijn bevoegd gezag voor het toezicht op de regels over milieubelastende activiteiten en lozingsactiviteiten in het Bal. Ook voor deze bedrijven kunnen zij maatwerkvoorschriften stellen om te helpen met de invulling van de zorgplicht. Verschil tussen zorgplicht lozers en gemeenten De zorgplicht voor lozers verschilt duidelijk van de gemeentelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. De zorgplicht voor lozers geldt voor iedereen die loost (dus ook voor de gemeente, bij lozingen uit het rioolstelsel) en is bedoeld als basisnorm om het milieu te beschermen. De gemeentelijke zorgplichten omschrijven publiekrechtelijke taken van de gemeente en heten onder de Omgevingswet dan ook gemeentelijke watertaken. Voorbeeld: hemelwaterlozing in drukriolering De zorgplicht houdt ook in dat bewoners hemelwater niet in de drukriolering in het buitengebied mogen lozen. De drukriolering is immers bedoeld voor huishoudelijk afvalwater. Grote hoeveelheden hemelwater in het drukriool leiden tot overbelasting, extra energieverbruik en mogelijk zelfs storingen. Als de gemeente constateert dat iemand afstromend hemelwater in de drukriolering loost, kan zij eerst proberen de betreffende perceeleigenaar daarop te wijzen en hem uitleggen dat hij dat water beter in de bodem of het oppervlaktewater kan lozen. Als de eigenaar geen actie onderneemt, kan de gemeente een maatwerkvoorschrift stellen (art. 22.45 bruidsschat omgevingsplan) met daarin een termijn waarbinnen de eigenaar de hemelwaterlozing in de drukriolering moet hebben beëindigd. Na die termijn kan de gemeente handhavend optreden. N.B. Als foutieve aansluitingen in het buitengebied op grotere schaal voorkomen, is het efficiënter om in het omgevingsplan regels voor afkoppelen op te nemen.
Exclusief voor leden
Geïnteresseerd in dit artikel? Log in!
En krijg toegang tot dit artikel en andere besloten delen van de website, met o.a. de kennisbank, beeldenbank en onderzoekspublicaties.