Zorgplicht andere overheden

De grondwaterzorgplicht van de gemeente geldt alleen als geen ander bestuursorgaan verantwoordelijkheid draagt voor grondwateroverlast of een grondwatertekort. Concreet wijst artikel 3.6 van de Waterwet op de waterbeheerder (het waterschap of Rijkswaterstaat) en de provincie. Peilbesluit waterbeheerder Een verhoging van het oppervlaktewaterpeil (via een peilbesluit) in de omgeving van huizen, kantoren en winkels kan tot een hogere grondwaterstand leiden. Een oppervlaktepeilverlaging kan juist tot een lagere grondwaterstand leiden, waardoor bijvoorbeeld schade aan funderingen kan ontstaan. Met deze mogelijke gevolgen moet de waterbeheerder bij de voorbereiding van het peilbesluit rekening houden en zo nodig compenserende maatregelen treffen. Want ook de waterbeheerder heeft de plicht te beoordelen of een voorgenomen besluit niet tot onevenredige nadelige gevolgen leidt en of deze eventueel technisch en/of (aanvullend) financieel te compenseren zijn. (Hierin is het 'evenredigheidsbeginsel' te herkennen dat bestuursorganen verplicht na te gaan wat zij met voorzienbare schade zullen doen.) Als de waterbeheerder geen mitigerende en/of compensatiemaatregelen treft, kunnen belanghebbenden betogen dat het besluit onzorgvuldig tot stand is gekomen en vernietigd moet worden. Zo kreeg in 2003 de staatssecretaris van (toen nog het ministerie van) Verkeer en Waterstaat problemen door bij het Tracébesluit Zandmaas/Maasroute geen rekening te houden met de gevolgen van het besluit voor de grondwaterstand bij bepaalde woningen.1 Het Tracébesluit had betrekking op de verbreding van de Maas, die op bepaalde plekken tot een hogere grondwaterstand leidde. Voorlopig geen 'grondwaterpeilbesluiten' Op grond van artikel 5.2 van de Waterwet kan de waterbeheerder ook een peilbesluit voor grondwaterstanden vaststellen. Hiertoe zou volgens hetzelfde wetsartikel de provincie kunnen verplichten in de provinciale verordening en het Rijk in het Waterbesluit. Maar uit de toelichting bij het wetsvoorstel van de Waterwet blijkt dat dergelijke peilbesluiten vooralsnog waarschijnlijk niet tot stand zullen komen (zeker niet in stedelijk gebied), vanwege de nog beperkte mogelijkheden om het grondwaterpeil gericht te reguleren.2 N.B. Als er ooit grondwaterpeilbesluiten komen, dan is juridisch niet zonder meer duidelijk hoe een dergelijk peilbesluit van een waterschap zich verhoudt tot de gemeentelijke grondwaterzorgplicht.  Experimenten met grondwaterstandbeheer In de praktijk wordt al wel geëxperimenteerd met het beheer van grondwaterstanden nabij woningen die op houten palen zijn gefundeerd. Zo werd in februari 2018 de symbolische start gevierd van de aanleg van een pomp en persleiding voor de aanvoer van oppervlaktewater in de Rotterdamse Bloemenbuurt. N.B. Bij dergelijke grondwateraanvullingen moeten gemeente en waterschap wel rekening houden met mogelijke grondwateroverlast voor andere woningen.    1 ABRvS, 9 juli 2003, ECLI:NL:RVS:2003:AH9396. 2 Kamerstukken II 2006/07, 30818, nr. 3, p. 92.