Wettelijke zorgplichten

Laatst geactualiseerd 29 oktober 2019 Kennisniveau Basisniveau (opdrachtgever) Beleid, wet- en regelgeving

Zorgplichten gemeente

Als rioleringsbeheerder bent u actief in het stedelijk waterbeheer. De afgelopen jaren heeft duurzaam beleid een steeds duidelijker gezicht gekregen en is dit in wet- en regelgeving verankerd. Voor de gemeente komt dit kortweg neer op het invullen van de drie wettelijke waterzorgplichten:

inzameling en transport van stedelijk afvalwater (art.10.33 Wet milieubeheer);
doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater (art. 3.5 Waterwet);
het in het openbare, gemeentelijke gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zo veel mogelijk te voorkomen of beperken voor zover doelmatig (art. 3.6 Waterwet).

Hoe de gemeente deze zorgplichten invult, beschrijft zij in het gemeentelijk rioleringsplan (GRP).

Zorgplichten waterschap

De waterschappen hebben ook diverse wettelijke zorgplichten, zoals:

de waterstaatkundige zorg voor het eigen beheergebied (art. 1.1 Waterschapswet);
de zorg om schade aan waterstaatswerken door muskus- en beverratten te voorkomen (art. 3.2a Waterwet);
de zorgplicht om het stedelijke afvalwater te zuiveren (art. 3.4 Waterwet).

Samenwerken gemeente en waterschap

Vanwege de onderlinge relaties in de zorgplichten werken gemeente en waterschap steeds meer samen. Die samenwerking is al lang geen vrijblijvende zaak meer. De Waterwet verplicht waterschappen en gemeenten zelfs om met het oog op een doelmatig en samenhangend waterbeheer taken en bevoegdheden op elkaar af te stemmen. Bijvoorbeeld bij het zelfstandige beheer van inname, inzameling en zuivering van afvalwater (art. 3.8 Waterwet). Dit onderstreept nog eens hoe belangrijk de samenwerking tussen waterschap en gemeente is.

Tabel A Zorgplichten gemeente en waterschap
Zorgplicht	Gemeente	Waterschap
Waterbeheer algemeen	Gemeente is geen waterbeheerder in de zin van de Waterwet, maar zij oefent binnen het waterbeheer specifiek toebedeelde taken uit.	Waterstaatkundige zorg voor het eigen beheergebied (art. 1.1 Waterschapswet), inclusief de zorg om schade aan waterstaatswerken door muskus- en beverratten te voorkomen (art. 3.2a Waterwet), gericht op de in art. 2.1 Waterwet genoemde doelstellingen.
Stedelijk afvalwater	Zorgplicht voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater (art. 10.33 Wet milieubeheer).	Zorgplicht voor het zuiveren van stedelijk afvalwater (art. 3.4 Waterwet).
Hemelwater	Zorg voor een doelmatige inzameling en verwerking van het afvloeiende hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd dit hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen (art. 3.5 Waterwet).	Geen specifieke zorgplicht, maar wel de zorg voor een goede afwatering (volgt uit art. 1.1 Waterschapswet), inclusief het zo veel mogelijk voorkomen van overstromingen en wateroverlast (vergelijk art. 2.1 Waterwet).
Grondwater	Zorgplicht voor het in het openbare, gemeentelijke gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zo veel mogelijk te voorkomen of beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van de waterbeheerder (Rijkswaterstaat of waterschap) of de provincie behoort (art. 3.6 Waterwet).	In eigen beheergebied bevoegd gezag voor de meeste grondwateronttrekkingen en hiermee samenhangende infiltraties (zie de keur van het waterschap).
Afstemming van taken en bevoegdheden	Waterschappen en gemeenten zorgen voor de met het oog op een doelmatig en samenhangend waterbeheer benodigde afstemming van taken en bevoegdheden, waaronder het zelfstandige beheer van inname, inzameling en zuivering van afvalwater (art. 3.8 Waterwet)