Welke neerslaggegevens levert het KNMI?

Het KNMI is in Nederland de belangrijkste bron van neerslagdata. Het instituut beheert en onderhoudt twee radars en een uitgebreid regenmeternetwerk. Overheden, universiteiten en verschillende marktpartijen gebruiken de neerslagdata van het KNMI. Data uit regenmeters Figuur A geeft een overzicht van de KNMI-regenmeters in Nederland. Het instituut beschikt over: Figuur A De KNMI-regenmeters in Nederland: ruim 30 automatische regenmeters (links) en ruim 300 dagstations (rechts) (Bron: Overeem, KNMI)Vergroot afbeelding Ruim 30 automatische stations die per 10 minuten en per uur een meting registreren. Naast neerslag meten deze stations ook andere meteorologische variabelen, zoals de windrichting, windsnelheid en temperatuur. De dekking van de automatische stations in Nederland is ongeveer 1 regenmeter per 1.000 km2. Ruim 300 handregenmeters die KNMI-vrijwilligers elke dag om 08.00 Universal Time (in Nederland: zomertijd 10 uur, wintertijd 9 uur) aflezen. De dekking van deze dagstations is ongeveer 1 regenmeter per 100 km2. Data uit radars De twee KNMI-radars in De Bilt en Den Helder geven samen een vlakdekkend neerslagbeeld van Nederland. Het KNMI levert sinds 2008 de volgende radarproducten met een resolutie van 1 km2: Per 5 minuten: ongekalibreerde 5-minutenneerslagintensiteit (dit is een momentopname en geen neerslagsom over 5 minuten). Deze informatie is met circa 5 tot 10 minuten vertraging beschikbaar. Per uur: 3-uursneerslagsom, minimaal gekalibreerd met ruim 30 automatische regenmeters die neerslag per 10 minuten registreren. Hierbij wordt het gehele radarbeeld gecorrigeerd met 1 correctiefactor. Deze informatie is circa 30 minuten na afloop van de meting beschikbaar. Uit de voortschrijdende 3-uurssom zijn uursommen af te leiden. Per 24 uur: 24-uursneerslagsom van 8 tot 8 uur (Universal Time), lokaal gekalibreerd met een neerslagcorrectieveld verkregen uit de ruim 300 handregenmeters (zie figuur A rechts). Deze informatie komt elke dag rond 14 uur ’s middags Universal Time beschikbaar (vertraging van circa 6 uur). Kalibratie radarbeelden noodzakelijk Voor het stedelijk (afval)waterbeheer is minimaal neerslaginformatie per 5 minuten en per 1 km2 nodig. De 5-minuteninformatie die direct afkomstig is van het KNMI, is ongekalibreerd. Dat wil zeggen dat de radarbeelden nog niet zijn getoetst aan de neerslagmetingen van de grondstations. Deze ongekalibreerde radarinformatie bevat onnauwkeurigheden (soms wel meer dan 50% afwijking) die onder meer te maken hebben met: de verwaaiing van de neerslag; de tijdsduur tussen de meting in de lucht en het moment dat de regendruppel op de grond valt; de uitdoving van het radarsignaal als achter een bui wordt gemeten. Daarom is voor de toepassing van 5-minutenradarinformatie in het stedelijk (afval) water een kalibratieslag nodig met grondstations. Hiervoor zijn de ruim 300 dagstations en de ruim 30 automatische stations van het KNMI te gebruiken, maar ook regenmeters van gemeenten of waterschappen. Bij gebruik van andere dan de KNMIregenmeters is een juiste meteropstelling in of nabij de stad essentieel, bij voorkeur volgens de WMO-opstellingseisen. Na de kalibratie ontstaat een kwalitatief hoogwaardig, vlakdekkend neerslagbeeld dat voor de meeste toepassingen in stedelijk waterbeheer geschikt is. Figuur B toont het verschil tussen het ongekalibreerde radarbeeld (linksonder) en het gekalibreerde radarbeeld (rechtsonder). Figuur B Combinatie regenmeter- en radargegevens (Bron: Overeem, KNMI)Vergroot afbeelding Door de combinatie van beide neerslaginformatiebronnen worden de sterke punten van de radar (goed inzicht in ruimtelijke spreiding) verenigd met de kracht van de regenmeter (een goede meetwaarde op de grond).