Voorbeeld: verantwoordelijkheid rioolstelsel onder winkelcentrum

Situatieschets In Leiderdorp is onderhoud nodig aan een rioolstelsel onder winkelcentrum De Winkelhof. Het stelsel bestaat uit een vuilwater- en een hemelwaterriool. De woningen en winkels van de Winkelhof zijn aangesloten op dit stelsel, dat op diverse punten in verbinding staat met de omliggende riolering. De gemeente is eigenaar van de riolering in de openbare gronden rondom de Winkelhof. De vraag is wie eigenaar en beheerder is van het riool onder de Winkelhof en dus het onderhoud moet (laten) verzorgen en betalen. Rechtbank Den Haag boog zich in 2009 over deze zaak. Vaststaat dat de riolering moet worden aangemerkt als een net in de zin van artikel 5:20 lid 2 BW. Dit betekent dat de bevoegde aanlegger van het riool onder de Winkelhof (of zijn rechtsopvolger) eigenaar van dat riool is. Ook staat vast dat een aannemer het riool heeft aangelegd, volgens de eisende partij in opdracht van de gemeente. Daarom moet de gemeente worden aangemerkt als bevoegde aanlegger. De gemeente betwist dit door onder meer te stellen dat de op het destijds verkochte perceel opstallen (waaronder riolering) zijn aangebracht, in opdracht en voor rekening van de verkrijger. Bevoegde aanlegger onduidelijk De rechter oordeelt dat niet duidelijk is wie de bevoegde aanlegger is geweest. Daarom is de regeling van art. 5:20, lid 2 BW niet van toepassing. In dat geval komt de tweede uitzondering op de hoofdregel in beeld: vormt de riolering in de particuliere grond onder de Winkelhof een (technisch of juridisch onlosmakelijk) bestanddeel van het openbare riool in eigendom en beheer van de gemeente (het 'hoofdriool')? Ofwel: wordt het riool onder de Winkelhof nagetrokken door het aan de gemeente toebehorende openbare stelsel dat om de Winkelhof heen ligt? Is het riool onder de Winkelhof een 'bestanddeel' van de gemeentelijke riolering? De gemeente stelt dat het riool onder de Winkelhof een zogenoemde terreinriolering is, die eenvoudig is af te sluiten van de gemeentelijke riolering. Ook is er volgens haar een kenbare grens tussen de gemeentelijke riolering en het riool onder de Winkelhof, te weten de perceelgrens. Juridisch is het de vraag of sprake is van zo’n particulier deelnet. De gemeente heeft geen (aansluit)verordening vastgesteld met daarin een duidelijke grens. De vraag waar de grens tussen twee deelnetten ligt, moet worden beantwoord aan de hand van de verkeersopvatting. Wat is in het maatschappelijke verkeer gangbaar/gebruikelijk? In deze casus is de perceelgrens de enige kenbare grens tussen het riool onder de Winkelhof en de gemeentelijke riolering. Op of nabij die perceelgrens bevinden zich geen aansluitpunten of ontstoppingsstukken die de grens tussen de beide rioolstelsels markeren. Daarom is volgens de rechter geen sprake van een redelijk kenbare afscheiding tussen het riool onder de Winkelhof en de gemeentelijke riolering. De rechtbank vindt dan ook dat het riool onder de Winkelhof niet kan worden aangemerkt als een particulier deelnet van de gemeentelijke riolering. Conclusie: gemeente is eigenaar en moet beheerkosten betalen De rechter concludeert dat de gemeentelijke riolering en het riool onder de Winkelhof één net vormen. Volgens de rechtbank ondersteunen de feitelijke omstandigheden van het geval deze conclusie. Vaststaat immers dat een particuliere aannemer de gehele riolering heeft aangelegd, inclusief het riool onder de Winkelhof. Daarbij komt dat de diameter van het riool onder de Winkelhof gelijk is aan de diameter van de omliggende gemeentelijke riolering. Ook is het riool onder de Winkelhof, net als de omliggende gemeentelijke riolering, aangelegd als diepriool. Samengevat betekent dit dat het riool onder de Winkelhof wordt nagetrokken door de omliggende gemeentelijke riolering en dat de gemeente (op grond van artikel 5:20, lid 1, aanhef en onder e, laatste zinsnede BW) eigenaar is van het riool onder de Winkelhof. De gemeente draait dan ook op voor de beheerkosten. Meer informatie over de wettelijke regels rond eigendom en beheer.