Vgs 2.0 Over Oudland, gemeente IJsselstein

  Hoofdpunten Gebied Bedrijventerrein, 13 hectare verhard oppervlak Aanleiding Minder schoon water naar de rwzi, hydraulische ruimte zoeken in vuilwaterstelsel Stelsel Vgs, met een koppelput tussen hwa- en dwa-stelsel Diagnose Foutaansluitingen op hwa-stelsel Ombouw Vgs 2.0-gemaal op plek van oude koppelput Kosten € 40.000 Baten - Jaarlijks 52.000 m3 hemelwater minder naar rwzi - Aanvulling en doorspoeling lokaal watersysteem - Afname piekbelasting op dwa-stelsel (0,3-0,5 mm/h naar 0,1 mm/h) - Besparing zuiveringskosten (€ 2.000-13.000 per jaar) - Behoud regelmacht bij calamiteiten Aanleiding Gemeente IJsselstein heeft met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden afgesproken om de aanvoer van hemelwater vanuit haar verbeterd gescheiden stelsels naar de rwzi te verminderen. In het vgs van bedrijventerrein Over Oudland was bovendien behoefte aan meer hydraulische ruimte in het vuilwaterstelsel, omdat er een grote lozer (slachthuis) bij zou komen. Gemeente en hoogheemraadschap kwamen tot de conclusie dat zij deze hydraulische ruimte konden creëren door het hemelwaterstelsel om te bouwen tot een vgs 2.0. Deze ingreep is begin 2016 uitgevoerd.   Figuur A Bedrijventerrein Over Oudland in gemeente IJsselstein met locatie koppelput (oude situatie) en vgs 2.0-gemaal met persleiding naar oppervlaktewater (nieuwe situatie) Vergroot afbeelding Stelsel en diagnose Over Oudland is een bedrijventerrein met circa 13 hectare aangesloten verhard oppervlak. Het hemelwaterstelsel loosde in de oorspronkelijke situatie op het laagste punt in het stelsel via één koppelput met terugslagklep naar het vuilwaterriool (zie figuur A en figuur B, boven). Vóór de ombouw is bij de koppelput gemeten om het hydraulisch gedrag van het stelsel in kaart te brengen (is sprake van dwa?). Hiervoor is de koppelput enkele malen dichtgezet (door de terugslagklep te blokkeren) en is met een diver waterniveau, egv en temperatuur gemeten. Ook na de ombouw zijn deze metingen een tijd lang uitgevoerd om de werking van het nieuwe vgs 2.0-gemaal te controleren. Tijdens droog weer bleek de afvoer van het hwa-stelsel in de oude situatie klein: tot maximaal 10 m3/dag. De meetresultaten deden vermoeden dat de dwa afkomstig was van foutaansluitingen in het gebied. Bij regen nam de afvoer direct sterk toe. Bij een afvoer groter dan enkele m3 per uur was in dit systeem dus vrijwel altijd sprake van hemelwaterafvoer. Dit gegeven is gebruikt om de gemaalregeling (zie verderop) af te leiden.   Figuur B Ombouw vgs Over Oudland naar vgs 2.0: oude situatie met koppelput (boven) en nieuwe situatie met vgs 2.0-gemaal (onder) Vergroot afbeelding Ombouw De koppelput met terugslagklep is vervangen door een vgs 2.0-gemaal met twee pompen in dezelfde gemaalkelder: een ‘foutaansluitingenpomp’ en een hemelwaterpomp (zie figuren B (onder), C en D). De foutaansluitingenpomp voert het ‘vieze’ water af naar het naastgelegen vuilwaterriool en heeft een capaciteit van 15 m3/h (~0,1 mm/h). De hemelwaterpomp heeft een capaciteit van 45 m3/h (~0,3 mm/h) en loost het 'schone' water via een 50 m lange persleiding achter de drempel van een hemelwateroverstort in het oppervlaktewater. De hemelwateroverstorten zijn niet gewijzigd. Gemaalregeling De gemaalregeling zorgt ervoor dat de foutaansluitingenpomp maximaal 3 m3 per periode van 3 uur afvoert. Tijdens droog weer is dit voldoende voor de volledige afvoer (van het water afkomstig uit foutaansluitingen). Bij regen voert dezelfde pomp per bui 3 m3 van de ‘first flush’ af. Vervolgens stuurt de hemelwaterpomp het hemelwater tijdens en na afloop van de bui richting het oppervlaktewater. De hemelwaterpomp leegt het stelsel totdat de stelselberging weer beschikbaar is. De gemaalregeling zorgt ervoor dat beide pompen nooit tegelijk werken; zodra de hemelwaterpomp aanslaat, stopt de foutaansluitingenpomp. Het vgs 2.0-gemaal is in april 2016 in bedrijf gegaan. Alarmering Het vgs 2.0-gemaal slaat alarm als de afvoer tijdens droog weer toeneemt. Als het stelsel bij droog weer in een periode van 3 uur méér dan 3 m3 afvoert (en dus de hemelwaterpomp aanslaat), kan dit betekenen dat het aantal foutaansluitingen in het gebied toeneemt. Dankzij de alarmering kan de beheerder het stelselfunctioneren in de gaten houden. Figuur C Impressie bouw vgs 2.0-gemaal met plaatsing gemaalkelder (links) en twee afvoerroutes (blauwe buizen, rechts) Vergroot afbeelding Figuur D Impressie bouw vgs 2.0-gemaal met debietsensor op persleiding naar watersysteem (links) en twee pompen in gemaalkelder (rechts) Vergroot afbeelding Kosten De bouw van het vgs 2.0-gemaal heeft ongeveer € 40.000 gekost: € 35.000 voor realisatie van het gemaal zelf (inclusief debietsensoren) en € 5.000 voor de aanleg van de 50 m lange persleiding. Deze bedragen zijn inclusief alle civieltechnische en elektrotechnische werkzaamheden, maar exclusief advies- en ontwerpkosten.  Baten Financieel Volgens berekeningen voert het omgebouwde stelsel jaarlijks ongeveer 52.000 m3 relatief schoon hemelwater minder vanuit Over Oudland naar de rwzi af. Dat scheelt in zuiveringskosten (circa € 2.000 per jaar oplopend tot ruim € 13.000 per jaar bij viertrapszuivering) én in de nutriëntenemissie van de gehele keten. Bovendien blijft dat water lokaal beschikbaar om het watersysteem aan te vullen en door te spoelen. Hydraulisch Door de piekbelasting vanuit het hemelwaterstelsel te verminderen, is hydraulische ruimte ontstaan in het vuilwaterstelsel. De piekbelasting bedroeg circa 0,3 - 0,5 mm/h (= geschatte capaciteit koppelput) en bedraagt nu ongeveer 0,1 mm/h. Hierdoor kan het slachthuis zonder problemen aangesloten worden op het vuilwaterstelsel. Ook zal het op termijn – bij verdere uitbreiding van het gebied – minder snel nodig zijn om de capaciteit van het vuilwatergemaal uit te breiden. Regelmacht Door behoud van het vgs-principe blijft – in geval van calamiteiten – de regelmacht in het hemelwaterstelsel beschikbaar.