Tijdens graafwerkzaamheden wordt gemiddeld 35.000 keer per jaar een kabel of leiding geraakt. En dat gebeurt het vaakst (meer dan een op de vijf graafschades) bij rioleringswerkzaamheden. Graafschades hebben veel negatieve gevolgen. In Nederland zijn we ongeveer 25 miljoen euro per jaar kwijt met het repareren van de kabels en leidingen. Daarbovenop komt nog een veelvoud aan indirecte kosten (naar schatting 140 tot 175 miljoen euro per jaar) door uitlopende werkzaamheden, storingen en extra overlast voor omwonenden en het verkeer. Graafschades kunnen zelfs leiden tot onveilige situaties voor aannemers en omwonenden. Een extreem voorbeeld daarvan is de gasexplosie op Urk vorig jaar tijdens rioleringswerkzaamheden.

Onderzoek naar graafschade bij rioleringswerkzaamheden

Kortom, er zijn veel redenen voor gemeenten, netbeheerders en aannemers om graafschades te voorkomen. Dit gebeurt onder andere door sectorbrede afspraken te maken binnen het Kabel en Leiding Overleg (KLO). Stichting RIONED, Enexis en KLO hebben adviesbureau Ambient onderzoek laten doen naar het relatief grote aantal graafschades bij rioleringswerkzaamheden en naar maatregelen om deze schades te verminderen. De resultaten van dit onderzoek staan in RIONEDreeks 19 Graafschade bij complex rioleringswerk .

Oorzaken van graafschade

De eerste conclusie van het onderzoek is dat graafschades bij rioleringswerkzaamheden niet wezenlijk anders ontstaan dan bij andere werkzaamheden. De meeste graafschades vinden plaats bij machinale werkzaamheden en vaak doordat de grondroerder de kabel of leiding niet op die plek had verwacht. Er wordt onzorgvuldig gewerkt, er staan fouten op tekeningen, niet iedereen interpreteert de tekeningen en hun onzekerheden op de juiste manier en de communicatie tussen alle partijen van een project is niet altijd voldoende.

Bijzondere aspecten bij riolering

Dat graafschades relatief vaak voorkomen bij rioleringswerkzaamheden ligt aan de aard van de projecten. Rioleringsprojecten vergen veel graafwerk vanwege de diepe en brede sleuven. Hierdoor zitten er meer kabels en leidingen in het werkgebied dan bij andere typen projecten. En hoe meer kabels en leidingen, hoe groter de kans op schade. Bovendien vinden de meeste rioleringswerkzaamheden in de oudere delen van de bebouwde kom plaats. Hier is de kabel- en leidingsituatie lastiger. Er zijn veel (overstekende) kabels en leidingen die minder netjes op tekening staan, er zijn meer weesleidingen en loze leidingen, en smallere wegen bieden minder ruimte. Tot slot zijn de kabels en leidingen er zelf ook ouder en fragieler, waardoor ze sneller stuk kunnen gaan.

Belangrijke rollen gemeente

De tweede conclusie van het onderzoek is dat de gemeente een belangrijke rol kan en moet spelen om graafschade bij rioleringswerkzaamheden te voorkomen. Bij rioleringswerk heeft de gemeente twee rollen: zij is opdrachtgever én regisseur van de ondergrond.

Opdrachtgever

Als opdrachtgever kan de gemeente door haar manier van aanbesteden en plannen de tijdsdruk van de graafwerkzaamheden verminderen. Tijdsdruk is namelijk een belangrijke oorzaak van onzorgvuldig werken. Aannemers ervaren een hoge tijdsdruk door de manier van aanbesteden, waarbij een lage prijs meer kans op gunning maakt dan een hoge kwaliteit. Ook de strakke planningen van de werkzaamheden zorgen voor druk. Als opdrachtgever zorgt de gemeente ook voor de afstemming tussen alle partijen in het project. Belangrijk voor een efficiënte en effectieve afstemming is dat de juiste informatie en maatregelen op het juiste moment worden uitgewisseld en dat de juiste personen (met mandaat en de juiste kennis) participeren.
 
Een belangrijke aanbeveling in het rapport is dan ook dat gemeenten de nieuwe richtlijn 'CROW 500 Schade voorkomen aan kabels en leidingen' in de organisatie implementeren. Deze richtlijn gaat onder andere in op de afstemming tussen de partijen in de verschillende fasen van het werkproces en op verschillende vormen van aanbesteden.

Regisseur ondergrond

Als regisseur van de ondergrond mag de gemeente bepalen hoe ergens wordt gegraven, wanneer en hoe kabels en leidingen in de openbare grond worden geordend. Dit is een afzonderlijke taak die los van de rioleringsbeheerder belegd zou moeten zijn. Door personeelsverloop en bezuinigingen staat deze taak bij veel gemeenten onder druk. Hierdoor ontbreekt een strakke handhaving op de plaatsing van kabels en leidingen en kan geen structurele band met andere netbeheerders worden opgebouwd.
 
Daarom is de aanbeveling dat gemeenten meer aandacht schenken aan deze regisseursfunctie. De rioleringsbeheerder moet zich daarbij als netbeheerder actief opstellen.

Help mee graafschades verminderen

Ook uw gemeente kan een belangrijke bijdrage leveren om het aantal graafschades terug te dringen door te werken volgens de nieuwe richtlijn 'CROW 500 Schade voorkomen aan kabels en leidingen'. Daarmee kunt u gevaarlijke situaties, hinder voor uw inwoners, uitlopende werkzaamheden én hoge kosten voorkomen.
 
Lees de publicatie Graafschade bij complex rioleringswerk.
Zie ook het artikel Campagne 'Graafschade voorkomen we samen'.

Heeft u suggesties? Laat het ons weten!

Stuur uw suggestie.
Vorige artikel Volgende artikel