Incidenten en calamiteiten

Al zo lang riolering bestaat, komen rioleringsgerelateerde incidenten en calamiteiten voor. Deze zijn zeer divers van aard en niet altijd te voorkomen. Als een rioleringsbeheerder niet goed is voorbereid op hoe hij tijdens een incident moet handelen, is er grote kans op schade aan de riolering of de leefomgeving. Dat komt doordat:

• rioleringsbeheerders bij incidenten onder grote tijdsdruk verkeerde beslissingen kunnen nemen, omdat zij onvoldoende actuele informatie over de riolering, sturingsmiddelen en omgeving hebben;
• als de openbare orde en/of veiligheid in het geding zijn/is, er ook andere autoriteiten en diensten verantwoordelijkheden hebben. Als de informatielijnen niet duidelijk zijn, werken rioleringsbeheerders en hulpdiensten elkaar tegen.

Verantwoordelijkheid gemeente

De gemeente heeft de zorgplicht voor het afval-, hemel- en grondwater en soms voor delen van het oppervlaktewater. Dit betekent dat zij voorbereid moet zijn op eventuele (milieu-)incidenten en calamiteiten die te maken hebben met riolering én op de bestrijding daarvan. Het ligt voor de hand dat de rioleringsbeheerder (met als eindverantwoordelijke B&W) als ‘rioolsysteemverantwoordelijke’ de voorbereiding op incidenten op zich neemt. Dit houdt in dat hij een goede calamiteitenorganisatie voor het rioleringsbeheer moet opzetten, zodat hij tijdens een incident of ramp adequaat kan optreden.

Manier van denken

Een calamiteit is het best te bestrijden door mensen met de juiste vakkennis, die op basis van goede voorbereidingen en een heldere structuur weten te handelen. Met het opzetten van een calamiteiten-organisatie bereidt de rioleringsbeheerder zich voor op enkele veelvoorkomende gebeurtenissen. Wat moet hij bij een bepaald incident doen en wie/wat heeft hij daarbij nodig? Die voorbereidingen treft hij in overleg met diverse partijen die bij de gebeurtenissen een rol spelen. Bijvoorbeeld de buitendienst, de meldkamer en het waterschap. Doordat de betrokkenen van tevoren meedenken over mogelijke scenario’s, zit de inhoud al in hun hoofden. Hierdoor kan iedereen bij een calamiteit snel en adequaat handelen.

Incidentenplan riolering

De structuur van de bij een calamiteit in te zetten organisatie en de bijbehorende processen en procedures legt de rioleringsbeheerder vast in een incidentenplan riolering. Dit plan bevat/beschrijft ten minste:

• een risicoprofiel;
• realistische scenario’s van mogelijke incidenten;
• hoe de organisatie en processen bij een calamiteit werken;
• de aangewezen, bevoegde en competente medewerkers;
• de operationele informatievoorziening, melding, alarmering en wijze van opschaling (en afschaling).