Stap 4: Kiezen

Keuzepalet: Kenmerken in beeld De overgebleven oplossingsrichtingen werkt u uit in termen van kosten, kostendekking, baten en specifieke kenmerken. De specifieke kenmerken kunnen een belangrijke invloed hebben op de uiteindelijke keuze en zijn sterk afhankelijk van de lokale situatie. Denk aan factoren als: Comfort en gemak voor de gebruiker. Als het comfort en gebruiksgemak toenemen, zal een oplossing tot weinig bezwaren leiden. Maar het tegenovergestelde is ook waar: als comfort en gebruiksgemak afnemen, is een heldere onderbouwing nodig. Oplossingen die vanuit de bewoners zelf zijn voorgedragen, hebben de meeste kans van slagen. Het technisch goed functioneren van voorzieningen (het afvalwater wordt goed gezuiverd) hoeft overigens nog niet per defini- tie tot tevredenheid te leiden. Zo kunnen bewoners lichte stank of achtergrondgeluiden als hinderlijk ervaren. Robuustheid functioneren. Robuuste systemen die ook goed functioneren bij sterk wisselende belasting of bij langdurige stilstand, verdienen uit beheeroogpunt de voorkeur. Ook voor de gebruiker is het belangrijk dat de voorzieningen storingsvrij werken. Eenvoud/complexiteit oplossing. Naarmate bij een oplossing meer actoren betrokken zijn, neemt de onderlinge afhankelijkheid toe. Dat introduceert ook risico’s. Als u er bijvoorbeeld voor kiest om het huishoudelijke afvalwater samen met mest te verwerken, is de oplossing afhankelijk van de blijvende mestaanvoer en de continuïteit in de verwerking zelf. Betrouwbare overheid. Bij de eerste aanleg van de voorzieningen heeft uw gemeente afspraken gemaakt met perceeleigenaren/bewoners. Als de nieuwe aanpak hiervan afwijkt, is een duidelijk verhaal nodig om de betrokkenen te laten meebewegen in de keuze. Risicobeoordeling. Naarmate oplossingen in beeld zijn waarmee minder ervaring is, nemen de risico’s in het algemeen toe. Benoem deze risico’s en leg vast welke terugvalopties beschikbaar zijn en wie welk risico draagt. In figuur A ziet u een voorbeeld van hoe u deze stap kunt uitwerken. Figuur A Voorbeeld uitwerking stap 4: KiezenVergroot afbeelding In de praktijk moet u een en ander uiteraard aanscherpen naar de lokale omstandigheden: Welke aspecten wilt u afwegen (de linkerkolom in figuur A)? Welke oplossingsrichtingen wilt u beschouwen (de bovenste rij in figuur A)? De specifieke kenmerken van de oplossingen, dus bijvoorbeeld de kosten in termen van euro per meter en de concrete bekostiging per oplossing. In figuur A zijn de criteria per oplossing kwalitatief ingevuld voor de situatie met mechanische riolering of een hoogwaardig iba-systeem. In een concrete situatie moet u de criteria natuurlijk specifieker invullen. Zo is de vraag of sprake is van een ‘betrouwbare overheid’ sterk afhankelijk van de manier waarop uw gemeente bij eerste aanleg heeft geopereerd. Hierover valt dus geen algemeen oordeel te geven. Kostendekking Een belangrijk aandachtspunt is natuurlijk de kostendekking. In 2008 is het rioolrecht (retributie) gewijzigd in een rioolheffing (belasting). Dit belastingkarakter betekent dat er geen individuele tegenprestatie tegenover hoeft te staan en dat u (collectieve) voorzieningen makkelijker uit de rioolheffing kunt bekostigen. Alle inwoners en bedrijven betalen via de rioolheffing voor de rioleringszorg. Hierbij is het solidariteitsprincipe belangrijk. Dat houdt in dat inwoners uit de bebouwde kom meebetalen aan inzameling en transport van afvalwater uit het buitengebied en dat bewoners van het buitengebied meebetalen aan inzameling en verwerking van hemelwater binnen de bebouwde kom. Dat laat onverlet dat een gemeente daarbovenop voor de aansluiting op de riolering (of het nu een vrijvervalstelsel, drukriolering, een iba of anderszins is) kan kiezen voor een eenmalige eigen bijdrage. Keuzepalet: Voorkeuren in beeld Het lokaal uitgewerkte keuzepalet biedt de basisinformatie om tot de uiteindelijke keuze te komen. Sterk bepalend voor die keuze is het gewicht dat de verschillende belanghebben- den hechten aan de diverse aspecten van de varianten. Zo kunnen perceeleigenaren en bewoners een andere voorkeur hebben dan de gemeente, bijvoorbeeld door de aan de oplossing verbonden kosten. Zie het voorbeeld in figuur B. Figuur B Voorkeuren en ongewenste oplossingen in beeld brengenVergroot afbeelding Zorg dat u zicht hebt op de opties die geen steun kunnen verwachten van bepaalde belanghebbenden. In het voorbeeld van figuur 2 zal de voorkeur niet snel uitgaan naar de opties ‘minimale voorzieningen’, ‘hoogwaardig decentraal’ en de ‘maatwerkoplossing’, omdat een of meerdere direct belanghebbenden deze niet zien zitten. Op basis van de voorkeuren van de belanghebbenden kunt u gezamenlijk benoemen wat de meest wenselijke oplossing(en) is (zijn). Zorg altijd voor een stevig commitment voor de gekozen oplossing, zeker als er meerdere partijen bij betrokken zijn. Keuzepalet: Besluitvorming Uiteindelijk moeten de direct verantwoordelijke bestuurders een definitieve keuze maken en een besluit nemen. Bij de basismogelijkheden zal dit vaak de gemeente zijn in overleg met het waterschap. Voor de maatwerkoplossingen moeten ook de bestuurders van bedrijven en andere betrokken (landbouw)organisaties instemmen met de gekozen oplossing, inclusief de daaraan verbonden randvoorwaarden in termen van kosten, garanties en risico’s. Dit vraagt om de nodige coördinatie in het besluitvormingsproces.