Rioolgemaal

A Algemeen Een rioolgemaal is een inrichting om afvalwater mechanisch af te voeren naar een ander deel van het afvalwaterstelsel of naar een rwzi. Rioolgemalen komen in zeer diverse uitvoeringen voor. Ze variëren in grootte van een eenvoudige pompput voor drukriolering tot complexe installaties voor de afvoer van afvalwater uit grote bemalingsgebieden. De plaats van de pompinstallaties in het gemaal bepaalt of sprake is van een gemaal met droge of natte pompopstelling. Bij een droge opstelling bevinden de pompinstallaties zich in een aparte droge ruimte. Bij een natte opstelling zitten de pompinstallaties in de (natte) ontvangkelder. Figuur A laat zien waaruit een regulier rioolgemaal met een natte pompopstelling kan bestaan: een ontvangkelder; pompinstallaties; persleidingen; afsluitmogelijkheid voor inkomende riolen en uitgaande leidingen; schakelkasten voor energievoorziening en meet- en regelapparatuur; voorziening voor ontluchting en voorkoming van stankoverlast; hijsvoorziening voor onderhoud en vervanging van pompinstallaties; eventueel een voorziening voor waterslag.   Figuur A Rioolgemaal met natte pompopstelling Aanleg Zowel de detaillering als aanleg van gemalen is specialistisch werk. De complexiteit is groot door de wisselwerking van specialismen als werktuigbouw (werking pompen), elektrotechniek (stroomvoor-ziening, meet- en regelapparatuur), vloeistof- en grondmechanica, en funderings- en constructietechniek. Stem daarom bij de aanleg van een pompput of rioolgemaal de werkzaamheden van de civieltechnische aannemer goed af met die van de installateurs van pompen, leidingen en elektrotechnische installaties.  De detaillering en aanleg van een pompput hebben veel overeenkomsten met die van een standaardinspectieput. Leveranciers van pompinstallaties kunnen kleine gemalen als complete units leveren, zoals pompputten (natte opstelling) voor bijvoorbeeld drukriolering. De pompput is dan ook bufferput.   Functioneren Functioneert een rioolgemaal onvoldoende, dan heeft dit direct gevolgen voor het functioneren van de riolering als geheel. Bijvoorbeeld als: De wand van de ontvangkelder niet waterdicht is. Bij een prefabconstructie is de kelder een stapeling van elementen. Een speciale mortel of kit dicht de onderlinge voegen af. De fundering van het rioolgemaal te stijf is ten opzichte van de fundering van de aansluitende riolen. Hierdoor kunnen deze bij zetting door afschuiving afbreken. Ook kan het rioolgemaal hoger komen te liggen dan de laagstgelegen riolen. Dan blijft het rioolstelsel gedeeltelijk gevuld en gaat berging verloren. De ontvangkelder verzadigd raakt met zand, slib en vuil. De schakelpeilen van de pompen niet goed zijn ingesteld (schakelpeilen hebben grote invloed op de lediging van het rioolstelsel en daarmee op het aantal overstortingen en de vuiluitworp). BZA de wand van de ontvangkelder aantast (zie aantasting inspectieput in paragraaf 4.9). De pompcapaciteit uitvalt door stroomstoring. De pompen onvoldoende capaciteit leveren door grotere weerstand van de achterliggende persleiding door dichtslibbing of luchtinsluitingen. De pompcapaciteit uitvalt door verstopping. De ontvangkelder opdrijft. Het niet-functioneren van een rioolgemaal en de gevolgen daarvan moet u tot een minimum beperken. Met een dubbele pompinstallatie (en de reservecapaciteit die daarbij ontstaat) kunt u het uitvallen van een pomp opvangen. Maakt de dubbele pompinstallatie een belangrijk deel uit van de investeringskosten? Afhankelijk van het risico kunt u dan kiezen voor een alarm- en signaleringssysteem. Raakt een pomp in storing, dan schakelt een automatische telefonische melding een servicedienst in. Rioolgemalen moet u regelmatig laten inspecteren en onderhouden. Regel het zo, dat pompen die elkaars reserve zijn elkaar bij toerbeurt afwisselen. In Gemalen vindt u aandachtspunten voor gemalenbeheer. B Toepassing C1.1 Mechanismen Mechanische afvoer van afval- en hemelwater   Aanvoer afval- en hemelwater onder vrijverval   Afvoer onder druk via een persleiding   Bezinking van vuil en slib   Ontluchting C1.2 Neveneffecten Stank   Geluid C2.1 Geometrie Inhoud schakelberging onder laagste bob C2.2 Stabiliteit Flexibele aansluiting riool met aansluitstukken maximaal 1 m   Materiaal beton   Drijft niet op C2.3 Voorziening Type pomp in overleg met leverancier   Afsluiters op inkomende en uitgaande leidingen   Energievoorziening, meet- en regelapparatuur in bovenbouw of schakelkast   Ontluchting via luchtfilters   Mobiele hijsvoorziening (davit)   Geleiding voor ophijsen pomp   Voldoende groot mangat/sparing voor beheer pompen C3.1 Techniek Prefabconstructie   In het werk vervaardigd   Aanleg in open bouwput (damwand) samen met aansluitende leidingen   Bemaling   Fundering op staal met grondverbetering C3.2 Procedure Milieuvergunning   Bouwvergunning C4.1 Beheer Vervanging pompen en appendages   Signalering via telefoon   Pompen in elkaars reserve   Afsluitmogelijkheid aanvoerriool en uitgaande persleiding voor werkzaamheden in ontvangkelder   Controle eenmaal per één à twee weken   Reiniging ontvangkelder/onderhoud pomp eenmaal per jaar   Onderhoudscontract Tabel A Reguliere toepassing rioolgemaal   C1.1 Mechanismen   C1.2 Neveneffecten Aantasting C2.1 Geometrie   C2.2 Stabiliteit Bekleding/coating C2.3 Voorziening Sproei-installatie   Waterslagbeperkende voorziening C3.1 Techniek   C3.2 Procedure   C4.1 Beheer   Tabel B Bijzondere toepassing rioolgemaal C Aanbevelingen Prefabpompputten zijn vaak grote en zware constructies. Houd bij de plaatsing van pompputten rekening met de inzet van (zeer) zware hijskranen en voldoende ruimte om te manoeuvreren bij de aanvoerriolen. Rioolgemalen vergen regelmatig onderhoud. De ontvangkelders zijn diepe putten, 4 m is geen uitzondering. Plaats de toegangsopening zo, dat de onderhoudstechnicus niet per ongeluk in de kelder kan stappen als de luiken open zijn. Gebruik ook valroosters. Kies ook een geschikte plaats voor de schakelkast. Houd al in de planvorming rekening met de bepalingen van de benodigde milieuvergunning. Stank- en geluidscirkels bepalen de afstand tot bebouwing en welke voorzieningen u moet treffen.