Procedure besluiten volgens de Awb

De hoofdregel in de Omgevingswet is dat de reguliere procedure van toepassing is. De uitgebreide procedure moet worden 'aangezet' in de wet of door het bevoegd gezag zelf. 1. Reguliere Awb-procedure De reguliere procedure van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) duurt in principe acht weken. De reguliere procedure geldt voor de meeste omgevingsvergunningen, voor maatwerkvoorschriften en voor bijvoorbeeld subsidieaanvragen. Start van de procedure Vaak start de procedure voor een besluit met het indienen van een aanvraag (bijvoorbeeld de aanvraag voor een omgevingsvergunning). De ontvangst van de aanvraag door het bevoegd gezag is dan het startpunt voor de termijnen die gelden voor het nemen van het besluit.  Een besluit dat niet op aanvraag wordt genomen, noemen we een ambtshalve besluit. Als startpunt van de procedure wordt dan vaak het moment genomen waarop het bevoegd gezag degene benadert die het besluit zal ontvangen. Volgens art. 4:8 Awb moet het bevoegd gezag de mening vragen van degene die naar verwachting bedenkingen zal hebben tegen een besluit dat diegene niet heeft aangevraagd. Dat wordt de hoorplicht genoemd. Beslistermijn De Awb bepaalt dat de beslistermijn in de reguliere procedure in principe acht weken is. Dat is geen dwingende termijn; het bevoegd gezag mag de termijn verlengen. De Awb schrijft niet voor hoelang die verlenging mag duren. In de Omgevingswet is dat wel gedaan: de verlenging van de beslistermijn voor een omgevingsvergunning mag maximaal zes weken zijn.  Het kan voorkomen dat het bevoegd gezag binnen de verlengde beslistermijn nog steeds geen besluit heeft genomen. Het is niet zo dat dan (bijvoorbeeld) de aangevraagde vergunning van rechtswege wordt verleend. De aanvrager kan wel een dwangsom eisen van het bevoegd gezag. De aanvrager stelt het bevoegd gezag dan eerst in gebreke. Als het bevoegd gezag binnen twee weken na afloop van de (verlengde) beslistermijn nog steeds geen besluit heeft genomen, moet het een dwangsom betalen aan de aanvrager van € 23 per dag, oplopend tot € 45 per dag. De maximale dwangsom is € 1.442. Deze dwangsom is bedoeld om overheden te stimuleren om tijdig besluiten te nemen. Bezwaar en beroep Nadat een besluit is genomen met toepassing van de reguliere procedure, kan een belanghebbende bezwaar maken tegen het besluit. Een belanghebbende is iemand wiens belang rechtstreeks bij het besluit is betrokken. Bijvoorbeeld iemand die vanuit zijn woning uitzicht heeft op een boom waarvoor een omgevingsvergunning voor kappen is verleend. De termijn om bezwaar te maken is zes weken na bekendmaking van het besluit. Het bevoegd gezag neemt een beslissing op de ingediende bezwaren. De beslissing op bezwaar vervangt het oorspronkelijke besluit. Belanghebbenden die het niet eens zijn met de beslissing op bezwaar, kunnen binnen zes weken na bekendmaking van die beslissing beroep instellen bij de rechtbank. Na de uitspraak in beroep is ook nog hoger beroep mogelijk bij de Raad van State. De beroepsprocedures duren vaak lang, al gauw een jaar of meer. 2. Uitgebreide openbare voorbereidingsprocedure De uitgebreide openbare voorbereidingsprocedure (UOV) van de Awb is van toepassing op bijvoorbeeld omgevingsvisies, Water- en rioleringsprogramma's (Wrp's) en omgevingsplannen. Ook sommige omgevingsvergunningen volgen de uitgebreide procedure. Concreet valt te wijzen op een vergunningplichtige lozing in oppervlaktewater van de grote milieubelastende bedrijven die onder een Europese milieurichtlijn vallen (Richtlijn industriële emissies, de IPPC-richtlijn en de SEVESO-richtlijn). De uitgebreide procedure duurt meestal zes maanden. Wanneer is de uitgebreide procedure van toepassing? De Awb bepaalt niet wanneer de UOV van toepassing is. Dat staat in de specifieke wetten die het betreffende besluit regelen. Zo bepaalt de Omgevingswet bijvoorbeeld dat de UOV van toepassing is op het vaststellen van een omgevingsvisie, een Wrp, een omgevingsplan, een omgevingsverordening en een waterschapsverordening. Ook voor sommige omgevingsvergunningen geldt de UOV. Dat is het geval bij bedrijven die onder een Europese milieurichtlijn vallen, en bij omgevingsvergunningen waarvoor een milieueffectrapportage moet worden gemaakt. Extra stap: ontwerpbesluit Het belangrijkste verschil tussen de reguliere procedure en de uitgebreide openbare voorbereidingsprocedure is dat in de uitgebreide procedure eerst een ontwerpbesluit wordt genomen (dus bijvoorbeeld een ontwerpvergunning of een ontwerprioleringsprogramma). Het bevoegd gezag legt het ontwerpbesluit zes weken ter inzage. Binnen die termijn kan iedereen zienswijzen indienen op het ontwerpbesluit. Het bevoegd gezag verzamelt alle zienswijzen en verwerkt ze in het definitieve besluit. Vaak maakt het bevoegd gezag dan ook een 'nota van zienswijzen', waarin alle zienswijzen worden samengevat en waarin het bevoegd gezag aangeeft wat het met die zienswijzen heeft gedaan. Geen bezwaar, wel beroep Tegen een besluit dat met de UOV is voorbereid, staat geen bezwaar open. De reden hiervoor is dat bij de UOV eventuele bezwaren al als zienswijze op het ontwerpbesluit kunnen worden ingediend. Het is wel mogelijk om beroep in te stellen bij de rechtbank. Dat kan overigens alleen door een belanghebbende worden gedaan. Iemand moet dus rechtstreeks in zijn belangen worden geraakt door het besluit. Bijvoorbeeld vanwege uitzicht op de fysieke veranderingen die met het besluit mogelijk worden gemaakt (zoals een nieuwe woonwijk).  Na de uitspraak in beroep is ook nog hoger beroep mogelijk bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. De beroepsprocedures duren vaak lang, al gauw een jaar of meer.