We gebruiken cookies om de website specifiek voor u in te richten. Als u verder navigeert, accepteert u dat. Uw gedrag op onze website wordt vastgelegd en kan worden gebruikt ter verbetering van onze dienstverlening. Meer informatie over cookies
Sociale media
Cookies waarmee pagina´s van deze site op sociale netwerken gedeeld kunnen worden. Door deze cookies te accepteren, staat u sociale netwerken toe uw surfactiviteit te volgen.
Open het menu om verder te navigeren
Navigatie sluiten
Sla op in leeslijst Exclusief voor leden Maak pdf Exclusief voor leden
Dit deel gaat over het ontwerpproces. Uit welke fasen bestaat het proces, wie zijn erbij betrokken, wat is uw rol als stedelijk waterbeheerder en waarop moet u letten? Wat is de relatie met een ruimtelijk plan en hoe stemt u of de projectleider de diverse ontwerpactiviteiten af?
Drie ontwerpfasen Het ontwerpproces werkt van grof naar fijn. De details komen pas aan de orde als de grote lijnen haalbaar en wenselijk blijken. Normaal gesproken zijn er drie ontwerpfasen: Schetsontwerp: hierin worden principekeuzes, routes, ruimtebeslag en hoogteligging uitgewerkt. De berekeningen zijn globaal en bestaan uit algemene vuistregels en spreadsheetmodellen. Tekeningen zi
Drie ontwerpfasen Het ontwerpproces werkt van grof naar fijn. De details komen pas aan de orde als de grote lijnen haalbaar en wenselijk blijken. Normaal gesproken zijn er drie ontwerpfasen: Schetsontwerp: hierin worden principekeuzes, routes, ruimtebeslag en hoogteligging uitgewerkt. De berekeningen zijn globaal en bestaan uit algemene vuistregels en spreadsheetmodellen. Tekeningen zijn op meters nauwkeurig. Functioneel ontwerp: hierin worden voorzieningen ingevuld (zoals waterpartijen, leidingen en gemalen), speciale constructies vormgegeven (zoals doorlaten en overlaten), functionele afmetingen toegevoegd en de uitwisseling met de omgeving uitgewerkt. De berekeningen bestaan uit hydraulische modellen. Tekeningen van de ligging van voorzieningen zijn op meters nauwkeurig, detailtekeningen van onderdelen die voor het functioneren cruciaal zijn, zijn zo nauwkeurig als nodig (centimeters of zelfs millimeters). Bij het functioneel ontwerp kan een schetsontwerp verder worden uitgewerkt, maar soms wordt ook een functioneel ontwerp gemaakt voor stelselverbeteringen; de ontwerpfase schetsontwerp wordt dan overgeslagen. Detailontwerp: hierin komen de verdere details aan bod, zoals exacte ligging, maatvoeringen en materialen. De berekeningen bestaan uit constructieve berekeningen, materialenstaten en grondbalansen. Tekeningen van de ligging van voorzieningen zijn op centimeters nauwkeurig, detailtekeningen van cruciale onderdelen worden soms op millimeters nauwkeurig uitgewerkt. Het detailontwerp is soms ook de enige ontwerpfase wanneer een ontwerp nodig is voor bijvoorbeeld reparaties, renovaties en vervangingen. Deze splitsing in ontwerpfasen maakt dat alle betrokkenen steeds keuzes op het juiste abstractieniveau maken. Het ontwerp wordt altijd eerst op dat niveau vastgesteld voordat de volgende fase start. Naarmate de tijd vordert, neemt het detailniveau van het ontwerp dus toe (zie figuur A). Figuur A Detailniveau neemt toe tijdens het ontwerpproces Vergroot afbeelding Doorlooptijd De doorlooptijd van een ontwerpproces is afhankelijk van de ontwerpopgave. Het gaat om deze orde van grootte: enkele weken bij een beperkte aanpassing in een bestaand systeem; enkele maanden bij een nieuwe voorziening; een half jaar bij een nieuw (extra) systeem; enkele jaren bij een nieuwe woonwijk. De onderliggende pagina's gaan verder in op de volgende aspecten van het ontwerpproces: Aanleiding voor het ontwerp: Voor een ontwerp kunnen diverse aanleidingen zijn. Soms is de opdracht om meerdere varianten te ontwerpen of ontstaan tijdens het ontwerpproces meerdere varianten. Meestal is het doel van het ontwerp om een systeem of voorziening te realiseren. Soms gebruikt de gemeente het ontwerpproces om beleid te onderbouwen. Aandachtsgebied van het ontwerp: Voordat het ontwerpen kan starten, moet het aandachtsgebied van het ontwerp duidelijk zijn. Dit is het hele gebied waar het ontwerp invloed heeft op de boven- en ondergrond, zowel in de openbare ruimte als op privéterrein. Betrokkenen bij het ontwerpproces: Als stedelijk waterbeheerder kunt u verschillende rollen hebben in het ontwerpproces, zoals opdrachtgever, projectleider, adviseur, ontwerper of toetser. Vaak hebt u meerdere taken. Ook andere betrokkenen kunnen verschillende rollen hebben. Stappen in elke ontwerpfase: Elke fase van het ontwerpproces (schetsontwerp, functioneel ontwerp en detailontwerp) kent vergelijkbare stappen. Pas als het ontwerp in een fase is vastgesteld, start de volgende ontwerpfase. Afstemming met andere disciplines: Veel ontwerpen omvatten meer dan alleen water, bijvoorbeeld ook wegen en groen. De projectleider van het ontwerpproces stemt het ontwerp af met de relevante disciplines. Dat doet hij binnen de gemeente als de gemeente de beheerder is, met andere partijen als het beheer daar ligt (bijvoorbeeld bij nutsvoorzieningen) en met de eventuele ontwerpers voor die disciplines. Afstemming met (andere) waterbeheerders: Naast afstemming met relevante disciplines binnen de gemeente zorgt de projectleider voor afstemming met de (andere) waterbeheerders. Dat is vrijwel altijd het waterschap en soms ook de provincie en/of Rijkswaterstaat. Relatie met ruimtelijk plan: Een ruimtelijk plan is een bijzonder ontwerpproces. Als er een ruimtelijk plan wordt gemaakt, is de schetsontwerpfase van stedelijk watervoorzieningen onderdeel van het ruimtelijk planproces. Dit is de watertoets. Functioneren en beheer bij gefaseerde aanleg: Veel plannen worden in fasen uitgevoerd, met soms lange tussenpozen. Het ontwerp van een stedelijk watersysteem moet daarom zodanig zijn dat de gemeente het gebied na elke aanlegfase kan beheren alsof het al klaar is. Vervolgproces bij realisatie: Als het detailontwerp is vastgesteld, volgt de uitvoering. Daarbij is uw directe invloed op het systeem beperkt. Het is dus belangrijk om tijdens het ontwerpproces alles zo goed mogelijk te doordenken en de juiste voorschriften aan het ontwerp mee te geven.
Exclusief voor leden
Geïnteresseerd in dit artikel? Log in!
En krijg toegang tot dit artikel en andere besloten delen van de website, met o.a. de kennisbank, beeldenbank en onderzoekspublicaties.