Opinie Hugo Gastkemper

Klimaataanpassing begrijpelijk en uitvoerbaar maken

Publicatiedatum 20 april 2021
Opinie - Hugo Gastkemper

Ambtenaren en bestuurders zie ik worstelen met klimaatadaptatie. De noodzaak is duidelijk, de concretisering minder. Heldere taal, uitgaan van het dagelijks leven en gebruik van het gezonde verstand maken klimaataanpassing concreter en uitvoerbaarder.

Gebruik klare taal om het voor iedereen simpeler en aansprekender te maken. Duidelijke taal begint voor mij met het woord klimaataanpassing in plaats van klimaatadaptatie. Klimaataanpassing werkt verschillend uit voor klimaatverandering met een kort en met een lang tijdsverloop. Voor de kortetermijngebeurtenissen extreme neerslag, zomerdroogte, hitte, droogte, storm, hagel, natuurbranden en overstromingen is klimaataanpassing: beschermen tegen slecht weer.

Op de langere termijn spelen in Nederland de gevolgen van de stijgende gemiddelde temperatuur met effecten als zeespiegelstijging, bodemdaling, extra hoogwaterbescherming, nieuwe ziekten en aangepast bouwen. Deze klimaataanpassing noem ik: aanpassen aan de temperatuurstijging.

Een andere vereenvoudiging betreft je eigen benadering als professional: begin niet bij jezelf en de overheid, maar bij de mens en de inwoner. Het is voor iedereen volstrekt vanzelfsprekend en veelal gewoon noodzakelijk om voor zijn activiteiten op het weer te letten. Dat geldt extra bij slecht weer. Aanpassen om te overleven, we zijn niet anders gewend. In het klimaatadaptatiebeleid wordt te weinig gedaan met dit appeltje-eitje-inzicht. Sluit waar mogelijk aan bij het natuurlijke gedrag van mensen. Een basisreactie van mensen op storm, hoosbuien, hagel en felle zon is beschutting zoeken, thuisblijven en oppassen als je toch naar buiten moet. Het aanpassingsbeleid is echter vooral gericht op de openbare ruimte en weinig op eenvoudige aanpassingen van woningen en gebouwen door zonwering of waterkering. Ook simpele gedragsaanpassingen om zelf koel, droog en veilig te blijven, worden te weinig herkend en benut. Denk onder meer aan water sprenkelen op het terras aan het eind van een hete dag, een drempel plaatsen om water tegen te houden, een deken over de caravan leggen tegen de hagel en dakisolatie die zowel warmte binnen- als hitte buitenhoudt.

De overheid kan bijdragen door voorlichting, maar moet vooral in beeld komen voor maatregelen voorbij het het individuele en de korte termijn. Daar hoort bij het opleggen van geboden, verboden en eisen, eventueel in combinatie met financiële bijdragen en heffingen. Normering is nodig waar de baten en lasten niet op dezelfde plek neerslaan en om het hier en nu te overstijgen. Ik noem als voorbeeld normen stellen voor nieuwbouw en de inrichting van de ruimte om met klimaateffecten om te gaan in het kader van het convenant klimaatadaptief bouwen van de provincie Zuid-Holland. Een ander voorbeeld is het idee om de geschatte kosten van funderingsherstel verplicht in de koopakte op te nemen. Niet leuk, wel duidelijk.

De notie dat niemand last wil hebben van slecht weer, vind ik een stevige basis voor een effectieve aanpak van klimaataanpassing die we beter moeten benutten. Het laaghangende fruit is om als overheid aan te sluiten bij wat mensen en bedrijven kunnen en willen, en tegelijk een stap verder te zetten naar wat nog acceptabel of onvermijdelijk is.

Hugo Gastkemper
Reageren? Graag! Via LinkedIn, e-mail of telefoon: 0318 – 63 1111.

Deze opinie is de eerste in een serie van drie. In de komende RIONEDnieuwsbrieven volgen:

Alle opinies