Aquathermie

Warmte- en koudewinning uit water lijkt op weg om net zo gewoon te worden als wind- en zonne-energie. En is minder omstreden.

Aquathermie is de verzamelterm voor warmte- en koudewinning uit oppervlakte-, afval- en drinkwater. De potentie is enorm. Aquathermie kan in ruim 50% van de vraag naar zowel warmte als koude voorzien. Tegelijkertijd zijn de opgaven groot: er zijn genoeg bronnen nodig, voldoende gebruikers binnen het bereik van de bronnen én lagetemperatuurwarmtenetten. Op dit moment zijn ten minste vijftig gerealiseerde projecten bekend en zijn zeker honderd projecten in voorbereiding. STOWA heeft dertien projecten beschreven. De factsheet Aquathermie van het Expertisecentrum Warmte biedt handzame algemene informatie.

Onlangs organiseerde het Netwerk Aquathermie een bestuurlijke bijeenkomst over aquathermie. De aanwezigen vonden het zeer aantrekkelijk dat je weinig merkt van deze energiewinning. Een allemansvriendje was de typering, in tegenstelling tot windmolens, zonnevelden en zonnepanelen, die maatschappelijk soms omstreden zijn. Wij klagen weleens dat de riolering onzichtbaar is, maar het kan zeker ook prettig zijn om bestuurlijk en maatschappelijk niet in de vuurlinie te liggen!

Uit oogpunt van de riolering valt mij nog meer op. Het potentiële aandeel van warmte uit afvalwater is aanzienlijk kleiner dan van oppervlaktewater. Naast meer centrale warmtebenutting zie ik ook veel in hergebruik van warmte in woningen en gebouwen. Bijvoorbeeld met douchewaterwarmteterugwinning (afgekort dwwtw; wie verzint een minder tongbrekend woord?), wat algemeen verkrijgbaar, technisch goed ontwikkeld en efficiënt is. Zo benut je de warmte op de plaats en het moment dat die nodig is.

Warmte uit de riolering kan op verschillende manieren worden benut. Ten eerste op specifieke locaties, zoals al gerealiseerd bij een zwembad op Urk, een middelbare school in Velsen en een appartementencomplex in Goes. Verder kan rioolwarmte kan naar warmte- en koudeopslag (wko) om deze systemen te ‘regenereren’. Fungeren als bron voor lagetemperatuurwarmtenetten is eveneens een mogelijkheid. Dan moet in de ondergrond wel ruimte zijn voor warmtenetten en moeten de werkzaamheden op en onder de openbare weg goed worden afgestemd. Voor tekort aan ruimte in de bodem is bij de energietransitie nog weinig aandacht, maar de Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk legde op de bestuurlijke bijeenkomst meteen de vinger op deze zere plek.

De aandacht, feitelijke toepassing en onderzoeksinvesteringen zijn kleiner dan voor zon en wind, en praktische en juridische zaken moeten nog geregeld worden, maar aquathermie komt steeds meer op de kaart.

Hugo Gastkemper

Reageren? Graag! Via LinkedIn, e-mail of telefoon: 0318 – 631 111.