Leidinginventarisatie

In deze stap verzamelt u alle relevante informatie om te kunnen besluiten of inspectie nodig is. Hiertoe behoren in elk geval:

• systeembeschrijving leiding;
• analyse historische faalgebeurtenissen;
• hydraulisch profiel;
• verkenning relevante faalmechanismen.

Systeembeschrijving leiding

De systeembeschrijving van de leiding omvat de volgende systeemkenmerken:

• beschrijving tracé en diepteligging (X, Y, Z);
• bijzondere onderdelen (zoals ont- en beluchters, waterslagvoorzieningen en kleppen);
• diameter en materiaal (ook aanwezigheid coating/relining);
• jaar van aanleg/renovatie (onder meer aanwezigheid en gebruiksduur aquaringen);
• hydraulisch profiel/dwarsprofiel conform ontwerp;
• bedieningsvoorschrift (inclusief ontluchting/waterslag);
• gebruik maaiveld/ligging ten opzichte van andere infrastructuur (gasleiding, trambaan, dijk);
• zettingsgevoeligheid gebied;
• bodemkarakteristieken;
• extern bepaalde leidingklasse uit eigen/externe normen (bijvoorbeeld NEN 3651 bij dijken);
• aanwezigheid bijzondere samenstelling afvalwater of grondwater (voormalige gasfabrieken en/of specifieke vergunningen bij industriegebied);
• revisie/aanleggegevens;
• sterkteberekeningen;
• aanwezigheid voorzieningen inspectie: piglanceerunits, glasvezel, zakbakens;
• kabels en leidingen;
• vergunningen.

Daarnaast bevat de systeembeschrijving de ontwerpuitgangspunten/toleranties voor:

• Lekkage: conform NEN EN 1610 mag dit 0,15 l/m² zijn tijdens beproeving van 30 minuten bij een relatief lage waterdruk¹.
• Sterkte: leiding moet 1,2 tot 1,5 maal de maximale bedrijfsdruk conform ontwerp kunnen weerstaan. De gedachte hierachter is dat als de leiding deze druk aankan, deze ook de normale bedrijfsdruk moet kunnen weerstaan. De factor 1,5 wordt vaak aangehouden bij opleveringsinspectie.
• Weerstand/hydraulisch functioneren: toelaatbare extra weerstand, minimum van 10% dynamische opvoerhoogte of 0,5 mWk. Deze acceptabele extra weerstand is afhankelijk van:
  • toelaatbare leidingdruk;
  • toelaatbaar extra energieverbruik;
  • praktische haalbaarheid (dagelijks piggen schiet niet op…);
  • functioneren afvalwatersysteem doordat gemaal/persleiding ontwerpdebiet niet kan afvoeren.
• Zetting: openstaande voegen/hoekverdraaiing, toleranties zijn afhankelijk van materiaal en diameter en beschikbaar via leveranciers.
• Zetting: toelaatbaar zettingsverschil over pendelstukken conform ontwerpspecificaties.

Analyse historische faalgebeurtenissen

Door analyse van de historische faalgebeurtenissen², krijgt u inzicht in de faalhistorie van het te onderzoeken tracé. Deze historie kan veel informatie geven over de te verwachten faalmechanismen. Is er geen database, dan zijn interviews met oudgedienden de aangewezen manier om deze informatie te achterhalen.

Veranderde context

Gedurende de gebruiksduur van de leiding zijn er in de omgeving van de leiding vaak zaken als bovenbelasting en naastliggende infrastructuur veranderd. Relevante veranderingen in de context moet u noteren.

Hydraulisch profiel

Het hydraulisch profiel laat zien:

• waar welke werkdruk te verwachten is;
• waar eventuele onderdruk kan optreden;
• waar in de leiding een kans bestaat op luchtophoping of zelfs tijdelijk (deels of volledig) droogstaan. De leidingdelen waar lucht aanwezig kan zijn, hebben namelijk een grotere kans op aantasting.

Verkenning relevante faalmechanismen

Op basis van de beschikbare informatie over de leiding en het gebruik daarvan kunt u bepalen welke faalmechanismen relevant zijn. Hierbij kijkt u naar de vier hoofdcategorieën: lekkage, constructieve sterkte, hydraulica en zetting. Zetting kan een belangrijke voorspellende indicator voor falen zijn.

¹ Deze lekverlieseis is alleen van toepassing op betonnen leidingen met lage druk (tot aan maaiveld), die niet binnen het toepassingsgebied van NEN 3650 of NEN 3651 vallen.
² Deze handreiking gebruikt overigens de term faalgebeurtenis of falen, onafhankelijk van de ernst of omvang en zonder onderscheid tussen incident of calamiteit. De drinkwatersector gebruikt het woord storing om falen aan te duiden