IJzerafzetting

A Beschrijving oorzaak verminderd functioneren IJzerafzetting is in Nederland een van de grootste knelpunten bij het functioneren van drainagesystemen. In veel gebieden zit ijzer in de bodem. Ook als het ijzer niet direct in de grond zelf zit, kan kwelwater het wel aanvoeren. IJzerafzettingen kunnen ervoor zorgen dat de omhulling dichtslibt (zie Dichtslibben of inspoelen), de poriën van de drainageleiding verstopt raken of het uitstroompunt volledig verdicht.   IJzer dat is opgelost in het grondwater, komt voor als een oplosbaar tweewaardig ion (Fe2+). Zolang het niet in contact komt met zuurstof, blijft het opgelost. Bij contact met zuurstof ontstaat een chemische reactie, waardoor het ion neerslaat in de vorm van roest. Dit heet ook wel ijzer-oxidatie. IJzeroxide kan zich zowel op als in de drainageleiding afzetten. IJzervlokken kunnen het omhullingsmateriaal verstoppen, waardoor minder grondwater naar de drainageleiding stroomt. Ook kunnen de ijzervlokken zich vastzetten in de poriën van de drainageleiding. Dit komt vooral voor bij drainageleidingen die wisselend boven en onder de grondwaterstand liggen (droogliggen = lucht = zuurstof). Bij een drainageleiding die afvoert in een put waarin altijd zuurstof zit, kunnen ophopingen van ijzeroxide ontstaan (zie figuur A). Ook in de afvoerleiding of bij het lozingspunt van een drainageleiding kan ijzerafzetting plaatsvinden.   Figuur A Ophoping van ijzeroxide IJzerafzetting is ook mogelijk als de grondwaterstand tijdelijk lager is en de drainageleiding droogvalt, bijvoorbeeld voor een bemaling.   B Verhelpen verminderd functioneren IJzer is in veel situaties te verwijderen met het doorspuiten van drainageleidingen. Is sprake van ijzerafzetting aan het lozingspunt van de drainageleiding, dan zit er waarschijnlijk ook veel ijzer in de leiding. Reinig daarom direct de leiding (zie ook Doorspuiten). Treft u ijzerklonten aan bij het lozingspunt, verwijder deze dan.   C Voorkomen bij bestaande drainage Spuit de drainageleidingen regelmatig door, bijvoorbeeld eens in de twee jaar. Zo voorkomt u dat ophopingen van ijzeroxide ontstaan die met doorspuiten niet meer te verwijderen zijn. Een indicatie van doorspuitfrequenties vindt u in Drainage (Kostenkengetallen). D Voorkomen bij ontwerp en aanleg Door drainage permanent beneden de grondwaterstand te leggen, komt het ijzer nagenoeg niet in contact met zuurstof. Dan kan ijzeroxide zich niet of nauwelijks vastzetten. Vlokvorming komt bij hoge ijzerconcentraties wel voor.