WIBON en INSPIRE

De Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken (WIBON) bevat regels over opslag en beschikbaarstelling van data door netbeheerders.  De WIBON is gebaseerd op de Europese kaderrichtlijn INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe). De WIBON is niet opgegaan in de Omgevingswet, maar is binnen het nieuwe stelsel een op zichzelf staande wet gebleven.  De WIBON en het onderliggende Besluit informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken (BIBON) verplichten netbeheerders om de liggingsgegevens van hun netwerken via een KLIC-voorziening (Kabels- en Leidingen InformatieCentrum) volgens het speciaal ontwikkelde IMKL2015-formaat te ontsluiten. Sinds 1 april 2021 is het ook verplicht om een KLIC-melding volledig digitaal voorhanden te hebben op de graaflocatie. INSPIRE De Europese kaderrichtlijn INSPIRE schrijft voor dat gemeenten de liggingsgegevens en enkele andere kenmerken van hun kabel- en leidingnetten beschikbaar moeten hebben voor externe partijen. Die gegevens moeten 24 uur per dag, zeven dagen per week beschikbaar zijn. Het doel is om de vindbaarheid, de kwaliteit en de toegankelijkheid van gegevens binnen Europa te bevorderen.  De INSPIRE-eisen zijn omgezet in de WIBON en de onderliggende regelgeving. Voldoen aan de WIBON betekent dus voldoen aan INSPIRE. WIBON De WIBON is gericht op het voorkomen van graafschade en geldt sinds 31 maart 2018. De WIBON heeft de WION (Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten) vervangen. De WIBON bevat net iets strengere eisen dan INSPIRE. Omdat er nogal eens graafschade ontstaat doordat huisaansluitingen niet zijn geregistreerd, verplicht de WIBON om ook informatie over huisaansluitingen digitaal beschikbaar te stellen. Omdat het niet haalbaar is om alle huisaansluitingen met terugwerkende kracht in te tekenen, bevat de WIBON overgangsrecht. Hierin staat onder meer dat de gemeente huisaansluitingen voor riolering pas hoeft te registreren bij nieuwe aanleg, vervanging of renovatie. De betekenis van WIBON en INSPIRE voor netbeheerders De gemeenten zijn conform de WIBON netbeheerders, die de liggingsgegevens van hun netten centraal digitaal moeten aanleveren en ontsluiten. Deze ontsluiting is nodig voor het KLIC-systeem (Kabels- en Leidingen InformatieCentrum) om graafschade te voorkomen én om te voldoen aan de Europese INSPIRE-verplichting (waarbij liggingsgegevens van openbare transportnetwerken (nutsvoorzieningen) continu en openbaar beschikbaar moeten zijn). U kunt alleen vectordata aanleveren aan het Kadaster. Uw gemeente moet de liggingsgegevens van uw netwerken volgens IMKL2015 uploaden naar http://mijn.kadaster.nl.   Stichting RIONED heeft gewaarborgd dat IMKL2015 en het Gegevenswoordenboek Stedelijk Water naadloos op elkaar aansluiten, zodat rioleringsbeheerders snel en eenvoudig de juiste datasets kunnen maken om te voldoen aan de wettelijke vereisten.  De opslag en de beschikbaarstelling van data mogen ook geregeld worden via een centrale voorziening (KLIC-online van het Kadaster) of via een eigen voorziening. Dat is een keuze van de gemeente.  NB Informatie over de ligging van kabels en leidingen en de ligging van rioolstelsels en aansluitleidingen maakt geen deel uit van de basisregistratie ondergrond (BRO).  NB Ook lege mantelbuizen moeten geregistreerd worden volgens de WIBON. Zie GPKL. Opslag van liggingsgegevens in centrale voorziening Kadaster INSPIRE- en KLIC-meldingen moeten bij het Kadaster gedaan worden. Om op een (kosten)efficiënte manier te voldoen aan de WIBON-eisen, heeft het Kadaster in overleg met de graafsector het KLIC-proces in 2019 aangepast naar KLIC-WIN. Er is inmiddels één informatiesysteem met één digitaal loket. Hierin kunt u de liggingsgegevens van de riolering (kosteloos) centraal opslaan, inclusief afhandelregels. Het Kadaster handelt dan de aanvragen en meldingen voor u af. De verstrekte gegevens kunt u achteraf inzien en downloaden. NB De centrale voorziening archiveert geen informatie. Ook bent u zelf verantwoordelijk voor het actualiseren van uw gegevens. Opslag van liggingsgegevens in eigen voorziening U mag de liggingsgegevens van de riolering ook via een eigen voorziening aanleveren. Dan houdt u de data in eigen huis en verstrekt u deze op verzoek. De eigen voorziening moet de data conform IMKL2015 (voor netinformatie) en BMKL 2.0/2.1 (voor berichtenuitwisseling) leveren. Dit betekent dat de gemeente moet investeren in een IMKL2015-vertaler en in webservices om gevraagde netdata aan de centrale voorziening van het Kadaster te kunnen leveren. Aanleveren van gegevens – IMKL2015 en BMKL 2.1 De gemeente moet de data op een bepaalde manier aanleveren: in IMKL2015, versie 1.2.1. Hierin zijn de datatechnische eisen verwerkt die voortvloeien uit INSPIRE, zoals de eis om de data in vectorformaat en met een informatiepolygoon aan te leveren. Een informatiepolygoon geeft informatie over kabels en leidingen in het gebied dat rondom het graafpolygoon ligt. Sinds 3 januari 2021 verloopt de berichtenuitwisseling tussen Kadaster-KLIC en netbeheerders ten aanzien van beheerdersinformatie standaard volgens versie 2.1 van het Berichten Model Kabels en Leidingen (BMKL 2.1): IMKL 1.2.1 Informatiemodel Kabels en Leidingen, is sinds 1 januari 2019 te gebruiken. BMKL 2.0 Berichten Model Kabels en Leidingen, was te gebruiken van 1 januari 2019 t/m 30 april 2022 BMKL 2.1 Berichten Model Kabels en Leidingen, is sinds 3 januari 2021 te gebruiken Betekenis WIBON en INSPIRE voor grondroerders Grondroerders zijn verplicht om bij elke 'mechanische grondroering' een graafmelding bij KLIC te doen. Dit gebeurt er bij een melding: Zodra een grondroerder een graafbericht indient bij KLIC, toetst KLIC welke netbeheerders een belang hebben. KLIC stuurt vervolgens het graafbericht door naar de netbeheerders (en/of serviceproviders) die een belang hebben. KLIC bundelt alle ontvangen tekeningen en stuurt deze in een zipbestand naar de grondroerder. Dit zijn de voordelen: De slimme ontsluiting van (vector)informatie naar de grondroerder, bijvoorbeeld via een app, zal het aantal keren dat er graafschade ontstaat, verminderen. De informatie is direct beschikbaar voor de verplichte ontsluiting onder de INSPIRE-richtlijn, die een snelle reactietijd op informatieaanvragen vereist. De informatie is ook direct beschikbaar voor nieuwe producten van KLIC, zoals de BGT-pastelkaart. Het is de bedoeling dat wat op deze kaart te zien is, de werkelijkheid zo goed mogelijk weergeeft. Zo moeten kabels en leidingen bijvoorbeeld goed zichtbaar zijn. De kabel- en leidinginformatie wordt door KLIC-online in vectorformaat aangeboden. Dit is onder meer nodig voor mobiele toepassingen zoals smartphones en tablets. Ook biedt het centrale systeem de mogelijkheid om ontvangen netinformatie te combineren met andere bronnen, zoals eigen projectinformatie. Het is belangrijk dat grondroerders over een geschikte viewer beschikken. Sinds 1 april 2021 is het verplicht om een KLIC-melding volledig digitaal voorhanden te hebben op de graaflocatie. Een pdf of een papieren afdruk volstaat op de graaflocatie niet meer. CROW-publicatie 500 De CROW-publicatie 500 'Schade voorkomen aan kabels en leidingen' is een richtlijn die het proces beschrijft om graafschades te voorkomen. Het kan worden gezien als een vertaling van de WIBON naar de praktijk. In de CROW500 staat precies beschreven welke stappen belangrijk zijn voor het zorgvuldig graven vanaf de initiatieffase tot en met de gebruiksfase. In principe is iedereen verantwoordelijk voor het voorkomen van graafschade, de grootste verantwoordelijkheid ligt echter bij de opdrachtgevers en grondroerders.  Meer informatie over de CROW500 staat op de volgende sites: CROW500 proof per 1-1-2022 Crow.nl - Publicatie Schade voorkomen aan kabels en leidingen Agentschaptelecom.nl - Kabels en leidingen/CROW-publicatie 500 Meer informatie WIBON INSPIRE-richtlijn Gemeentelijk Platform Kabels & Leidingen (GPKL) Landelijke KLIC-voorziening van het Kadaster Kabel en Leiding Overleg Technische specificaties in Github